«Κάνε το χειμώνα καλοκαίρι, κάνε το μπαλκόνι σου νησί». Τα αδιέξοδα, όπως λέει και το γνωστό τραγούδι του Κότσιρα, στο ζεστό καλοκαίρι δεν σε βγάζουν μόνο στα νησιά, στην παραλία ή δίπλα στη θάλασσα αλλά και… αλλού…Εκεί που το καλοκαίρι γίνεται «χειμώνας», εκεί που το μπαλκόνι σου γίνεται… (Καρπέ)-νησί.
Το Καρπενήσι είναι το μοναδικό, ίσως από τους λίγους τουριστικούς προορισμούς που το κλίμα και οι ιδανικές θερμοκρασίες είναι στο επίπεδο "Σιβηρίας" σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στους 10ο C είναι η διαφορά με το υπόλοιπο 80% της κατοικημένης Ελλάδος τους τρείς μήνες του καλοκαιριού. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν τα στοιχεία των τελευταίων χρονών από άποψη Τουριστικής Κλιματολογίας.
Ο τουρισμός και προπαντός ο ορεινός, βρίσκεται σε στενή εξάρτηση με το φυσικό περιβάλλον, μάλιστα με ορισμένες εκτιμήσεις σε ποσοστό 90%. Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί παράμετρο της τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής, ή διαφορετικά το "κεφάλαιο" της, το όποιο ο τουρισμός καλείται να αποδείξει και να αξιοποιήσει, με σκοπό να παρέχει οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντολογικά οφέλη.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια η Ευρυτανία προικισμένη από τη φύση μπόρεσε να αξιοποιήσει αυτό το σημαντικό κομμάτι του τουριστικού προϊόντος. Άλλαξε την εικόνα όχι μόνο της περιοχής, αλλά γενικά την εικόνα του τουριστικού ορεινού προορισμού της Ελλάδος.
Είναι μεγάλη προσπάθεια να κάνεις την αλλαγή από "Τόπος Εξορίας" σε "Ελβετία" της Ελλάδος για τον τουρισμό, μέσα σε δυο με τρείς δεκαετίες. Και στη μέση αυτής της αλλαγής και πορείας, έρχεται η διάκριση της UNESCO που το συγκαλεί την Ευρυτανία ανάμεσα στις πέντε πιο καθαρές περιοχές του κόσμου!!!
Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να μεγαλώσει ο κύκλος ζωής του τουριστικού προϊόντος και να εμπλουτιστεί. Εκεί που περίμενες να δουλεύεις μόνο όταν είχε χιόνι, η αν λειτουργεί το χιονοδρομικό κέντρο, τα τελευταία χρόνια η τουριστική κίνηση δεν ήταν εγκλωβισμένη μόνο σε μια σεζόν, αλλά όλο το χρόνο. Το κλίμα και η διάφορα ιδανικής θερμοκρασίας το καλοκαίρι έφεραν πολλούς επισκέπτες και διάφορες ομάδες πληθυσμού.
Η διανυκτέρευση τους τρείς μήνες του καλοκαιριού, τα τελευταία χρόνια και όχι μόνο, έχει φτάσει να είναι πιο μεγάλη από τους έξι μήνες της χειμερινής σεζόν. Το γεγονός αυτό, σήμερα που η κρίση στο τομέα του τουρισμού έχει γονατίσει το κλάδο, πρέπει να μας προβληματίσει για μια καινούρια αντίληψη, μια νέα νοοτροπία, αφήνοντας πίσω δικαιολογίες και πρακτικές στον τουρισμό.
Το υφιστάμενο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης βασίστηκε στο μαζικό και ποσοτικό τουρισμό και σε ένα τύπο κατανάλωσης επικεντρωμένο στο μιμητισμό. Στην περίπτωση μιας δομικού τύπου κρίσης, η όποια είναι απόρροια οικονομικών κυρίως συγκυριών, πρέπει να εφαρμόσουμε έναν νέο μακροχρόνια πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, όπου κυριαρχεί η ανάδειξη της ποιότητας, έναντι της ποσότητας και η διαφοροποίηση έναντι της ομογενοποιήσεις, που η τουριστική πρόσφορα να έχει νέα χαρακτηρίστηκα. Οι Διεθνείς Οργανισμοί Τουρισμού και η Ευρωπαϊκή πολιτική της Επιτροπής τουρισμού το έχουν προσδιορίσει ως – "Environment and clean nature". Την πολιτική αυτή εμείς μόνο την έχουμε μεταφράσει – "Το περιβάλλον και η καθαρή φύση", τίποτε άλλο. Έχουμε μείνει στο μοντέλο τουρισμός 3S (sun, sand, sea- ήλιος, άμμος, θάλασσα) εκτός λίγων εξαιρέσεων. Μια διαδικασία αντικατάστασης του ενός μοντέλου από το άλλο, είναι μια αναγκαιότητα που επιβάλλεται εκ των πραγμάτων και είναι μια νέα αναδυομένη τουριστική πραγματικότητα.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι το κλίμα αποτελεί σημαντικό κομμάτι των τουριστικών πόρων, αλλά ο ρόλος του για τον προσδιορισμό της καταλληλότητας μιας περιοχής για τον τουρισμό, συχνά θεωρείται τόσο εμφανής ώστε να μην χρήζει περαιτέρω έρευνας. Σχετικά λίγα είναι γνωστά και μόνο σε γενικές γραμμές για το ρόλο που παίζει το κλίμα για τον τουρισμό. Ακόμα λιγότερα για τις οικονομικές συνέπειες είναι η σημασία του κλίματος για τις εμπορικές προοπτικές του τουρισμού. Όλο το πεδίο που περιλαμβάνει τα κλιματικά κριτήρια και τις επιλογές αναψυχής δεν έχουν μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους τουριστικούς παράγοντες, ενώ είναι χρήσιμο για μια ποικιλία εφαρμογών. Μέχρι στιγμής το μεγαλύτερο μέρος της σχέσης μεταξύ του κλίματος και του τουρισμού, είναι σε επιφανειακό επίπεδο, βασίζεται σε υποθέσεις αντί για παρατηρήσεις και ερμηνείες. Τα στατιστικά στοιχεία σε μεγάλο βαθμό χωρίς σαφώς δομημένο εννοιολογικό πλαίσιο για το τουρισμό και προπαντός για το ορεινό προορισμό.
Το Υπουργείο Τουρισμού σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών θα μπορούσε να οργανώσει και να δώσει μια πλούσια γκάμα πληροφοριών τους θερινούς μήνες για τον ορεινό προορισμό και το κλίμα γενικά. Θα μπορούσε να έχει αποτελέσματα σε αυτήν την προσπάθεια σε συνεργασία και με το υπουργείο Υγείας και Αθλητισμού, η ίσως και με αλλά υπουργεία, υπηρεσίες και οργανισμούς που θα βοηθήσουν σε αυτήν την αντίληψη. Για να γίνει η αντίληψη αυτή υλοποιήσιμη, δεν πρέπει να σταματήσει μόνο στα υπουργεία και στης κεντρικές υπηρεσίες, αλλά θα πρέπει να αφυπνιστούν και οι τοπικές αρχές, οι τουριστικοί πράκτορες και κατ’ επέκτασιν οι ιδιοκτήτες και οι υπάλληλοι του κλάδου του τουρισμού. Ο ρόλος της προβολής του προϊόντος αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την βελτίωση της υπάρχουσας προβληματικής κατάστασης, εφόσον όμως η αξιοποίηση των τεχνικών προβολής γίνει οργανωμένα και με σχέδιο και όχι αποσπασματικά και περιστασιακά όπως συχνά συνέβαινε στο παρελθόν. Ο πλούτος της χώρας η μιας περιοχής δεν αποτελούσε ποτέ αντικείμενο ορθής εκμετάλλευσης.
Η επίδραση του κλίματος στον τουρισμό πραγματοποιείται συνήθως με τη χρήση δεικτών, μεταξύ των οποίων πιο δημοφιλής υπήρξε κατά το παρελθόν ο Κλιματικός Δεκτής Τουρισμού ( TCI- Tourism climate index). Ο TCI χρησιμοποιεί συνδυασμό επτά παραμέτρων, τρεις από τις οποίες είναι ανεξάρτητες και δυο σε ένα βιοκλιματικό συνδυασμό που περιλαμβάνει το δεκτή άνεσης τη διάρκεια τις μέρας ( daytime comfort index) που αποτελείται από την μέση μεγίστη θερμοκρασία του αέρα και τη μέση ελάχιστη σχετική υγρασία, το δείκτη ημερησία άνεσης ( daily comfort index) που αποτελείται από τη μέση θερμοκρασία και τη μέση σχετική υγρασία, την ημερησία ηλιοφάνεια και την μέση ταχύτητα άνεμου….
Όλα αυτά ίσως φαίνονται πολύ θεωρητικά και δύσκολα να τα ψάξεις και να τα ερμηνεύσεις, αλλά όταν κάνεις τον ‘’ερευνητή’’ τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά.
Τα τελευταία χρονιά η μέση μεσαία θερμοκρασία στην Αθήνα για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο κυμαίνεται από 30.7ο C έως 31.3ο C, στην Θεσσαλονίκη από 30.1οC έως 30.8οC, στην Λάρισα από 31.2ο C έως 32.1ο C, στο Αγρίνιο από 31.1ο C έως 31.9ο C, στην Λάμια από 30.9ο C έως 31.5ο C,… Στο Καρπενήσι από 19.8ο C έως 20.7ο C !!! και αν βάλουμε την παράμετρο της ελάχιστης μεσαίας θερμοκρασίας, τον Αύγουστο φτάνει στους 11ο C !!!
Τα στοιχεία μπορεί να φανούν σαν μια ‘’λεπτομέρεια’’ στα μεγάλα προβλήματα που έχει η καθημερινότητα στον κλάδο του τουρισμού. Για κάποιους ασήμαντο… Νομίζω πώς για να πετύχουμε στον τουρισμό, και προπαντός στο ορεινό, που είναι ένα δύσκολο κομμάτι στο κλάδο και υποφέρει τα τελευταία χρόνια από την κρίση, πρέπει να "επενδύσουμε" στην λεπτομέρεια. Η λεπτομέρεια θα κάνει την διάφορα.
Παράλληλα πρέπει να επενδύσουμε επαρκώς στη διεθνοποίηση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για το προϊόν αυτό. Οι νέες τεχνολογίες και κυρίως η χρήση των web 2.0 εφαρμογών μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην βελτίωση της προσπάθειας αυτής.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε μια τελευταία "λεπτομέρεια". Καρπενήσι: Θερμοκρασία 16.8οC ώρα 08:40 στις 16/07/2016, ώρα 23:20 στις 17/7/2016 θερμοκρασία 15οC, στις 18/7/2016 ώρα 07:50 θερμοκρασία 13.8οC, ώρα 20:40 στις 19/7/2016 θερμοκρασία 19οC, ώρα 10:10 στις 20/7/2016 θερμοκρασία 20ο C.
Οι άλλοι "πουλάνε" τον ήλιο, την θάλασσα, τις παράλιες. Εμείς "πουλάμε" το καθαρό περιβάλλον, το οξυγόνο, τις ιδανικές θερμοκρασίες και το κλίμα…
Πύρρος Νάτσης
Καρπενήσι 22/7/2016.
