Το μυθιστόρημα του John Williams, αυτός ο «κρυμμένος θησαυρός» της παγκόσμιας λογοτεχνίας που ανακαλύφθηκε μόλις πρόσφατα, περιγράφει τη ζωή και τη σταδιοδρομία του Γουίλιαμ Στόουνερ, ενός βοηθού καθηγητή της Αγγλικής Φιλολογίας: τη διδασκαλία του, τις σχέσεις του στο Πανεπιστήμιο, τις φιλίες του, την αποτυχία του γάμου του, τον έρωτά του για μια νεαρή καθηγήτρια, τις αρχές και τις ιδέες του, το τέλος του.

Ο Στόουνερ είναι μια προσωπικότητα μονολιθική (το λέει εξάλλου και το επίθετο του: stone = πέτρα), που έζησε μάλλον μια αδιάφορη επιφανειακά ζωή, στα όρια του συνηθισμένου και του μίζερου, δίχως μεγαλείο, ηρωισμό και εξάρσεις. Τότε, γιατί άραγε αυτό το βιβλίο να έχει συγκινήσει χιλιάδες αναγνώστες ανά τον κόσμο, γιατί όταν το έφτασα στο τέλος του ύστερα από τριήμερη πυρετώδη ανάγνωση, ξέσπασα σε λυγμούς; Γιατί, άραγε, ο Στόουνερ είναι μια μοναδική, συγκινητική και αξέχαστη λογοτεχνική περσόνα της ζωής που στιγματίζει τις συνειδήσεις και τις καρδιές μας; Η εξήγηση είναι μια: η αριστουργηματική μαεστρία του John Williams που κατορθώνει μέσα από έναν απλό αλλά καλοδουλέμενο λόγο να εμφυσήσει την πνοή της ουμανιστικής θεϊκότητας σ’ έναν χαρακτήρα που στα χέρια άλλου συγγραφέα θα καταντούσε βαρετός και αδιάφορος. Γιατί ο Στόουνερ μπορεί να μοιάζει επιφανειακά σαν άλλος ένας άσημος «ανθρωπάκος» αλλά στην ουσία του, στον πυρήνα της ύπαρξής του, είναι ένας αρχετυπικός χαρακτήρας που έζησε με αγάπη και από αγάπη γι’ αυτό που έκανε. Που δόθηκε ολόψυχα στο πάθος του, τη λογοτεχνία (παρεμπιπτόντως, ακόμα και το αντικείμενο του μαθήματός του μοιάζει βαρετό και σχολαστικό) και τη διδασκαλία αδιαφορώντας για καριέρες, τακτικισμούς, ανταγωνισμούς και μικροπρέπειες.

Ένας άνθρωπος που έζησε σύμφωνα με τις αρχές του και όταν γνώρισε τον έρωτα τον έζησε στην πληρότητά του. Μια ύπαρξη που είχε βρει το δικό της νόημα στη ζωή και το υπηρέτησε μέχρι τέλος. Ναι. Αυτό είναι που εκκινεί τη ζωή του Στόουνερ: η αγάπη και το ασίγαστο πάθος. Και υπό αυτήν την έννοια, μάλλον, αντί να τον οικτίρουμε, «οφείλουμε» να τον σεβαστούμε και να τον «ζηλέψουμε». Να σηκωθούμε από τις θέσεις μας βουρκωμένοι και να υποκλιθούμε στο ταπεινό του μεγαλείο.