Με αφορμή τον εορτασμό της επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940 θα μπορούσε κανείς να κάνει λίγες σκέψεις πάνω στην αξία και την αναγκαιότητα τέτοιων εκδηλώσεων. Υπήρχε μια περίοδος η οποία διήρκεσε περίπου μια δεκαετία, από το 1982 μέχρι το 1992, κατά την οποία οποιαδήποτε παρόμοια εκδήλωση δεν έχαιρε καμίας εκτίμησης και οι περισσότεροι τις θεωρούσαν ανούσιες.
Ήταν τα πρώτα χρόνια που την εξουσία ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με σύνθημα την "Αλλαγή". Αλλαγή βεβαίως σήμαινε ανατροπή μιας ολόκληρης καθεστηκυίας τάξης που είχε εγκατασταθεί στην Ελλάδα μετά τον Εμφύλιο, της νικήτριας ασφαλώς παράταξης, ανατροπή όλων της των αξιών και οικοδόμηση μιας νέας κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας, η οποία έπρεπε να στηριχτεί σε ιδεολογήματα και αξίες, ανακαλυπτόμενες καθ' όλοκληρίαν εκ νέου.
Ήταν η ηρωική εποχή του ΠΑΣΟΚ, όταν νέοι άνθρωποι ανέλαβαν τα ηνία και προσπαθούσαν να χαράξουν καινούριους δρόμους τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνική συμπεριφορά. Ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό ήταν ασφαλώς η άρνηση σε οτιδήποτε παλιό και συντηρητικό. Κατά συνέπεια, οι παρελάσεις, οι εθνικές γιορτές, η θρησκευτική δράση, οι σχολικές ποδιές, η "στημένη" συμπεριφορά, η τυποποίηση των ανθρώπινων σχέσεων και γενικά κάθε συμβατικότητα άρχισε να λοιδορείται, να ανατρέπεται και τελικά να εξοβελίζεται από την κοινωνική ζωή.
Ας σημειωθεί εδώ πως αυτό δεν ήταν επιβαλλόμενο "άνωθεν", ήταν ο ίδιος ο λαός που αντέδρασε σε μια υφιστάμενη κατάσταση, αναγκάζοντας την πολιτική του ηγεσία να θεσμοποιήσει τη νέα του συμπεριφορά. Το φαινόμενο δεν ήταν καινούριο και ασφαλώς δεν αποτέλεσε ελληνική πρωτοτυπία. Σε πολλές χώρες παρόμοιες καθεστωτικές αλλαγές προκάλεσαν παρόμοια κοινωνική αντίδραση. Σήμερα βέβαια τα πράγματα είναι κάπως αλλιώς. Σήμερα η κρίση έχει ενεργοποιήσει κάποια συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας (για παράδειγμα πλέον στην τηλεόραση μπαίνουν "μπιπ" στις ακατάλληλες εκφράσεις), όμως η πολιτική ηγεσία για κάποιο λόγο δεν αφουγκράζεται το δημόσιο αίσθημα.
Ως αποτέλεσμα της αλλαγής λοιπόν, το "εκκρεμές" της συμπεριφοράς έφτασε στο άλλο άκρο, δίνοντας υπέρμετρες ελευθερίες, δημιουργώντας αρνητική διάθεση στο συντηρητικότερο τμήμα του πληθυσμού και ανατρέποντας αξίες που ασφαλώς δεν θα έπρεπε να ανατραπούν. Ακόμα και η έπαρση της σημαίας στα σχολεία ή ακόμα και η πρωινή προσευχή, καταργήθηκαν. Οι σχολικές γιορτές σταδιακά απώλεσαν την βαρύτητά τους και έγιναν μια απλή αγγαρεία που έπρεπε να διεκπεραιωθεί για τυπικούς και μόνο λόγους. Όλα αυτά ήταν μια φυσική πορεία που έπρεπε να ακολουθηθεί κατά την απαγκίστρωση από τις συλλογικές εμμονές των μετεμφυλιακών χρόνων.
Χώρες όμως με την ιστορική παράδοση της Ελλάδας δεν επιτρέπεται να αφήνουν τις διάφορες επετείους "ατίμητες". Στην Αγγλία και τη Γαλλία για παράδειγμα οι σχολικές γιορτές έχουν σαφή "εθνικό" προσανατολισμό, χωρίς αυτό να προκαλεί ενοχές σε κανέναν. Δεν μιλάμε βέβαια για τις αρρωστημένες καταστάσεις "προγονολατρείας" που επικράτησαν εδώ από το 1950 και μετά και ούτε για εκείνη την ανεκδιήγητη ενασχόληση με την επανάσταση του 1821, της περιόδου της δικτατορίας του Παπαδόπουλου.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε εμφανίζεται αδήριτη η ανάγκη διατήρησης της διαφορετικότητάς μας και της εθνικής μας κληρονομιάς, μέρος της οποίας είναι ασφαλώς και η ορθόδοξη πίστη μας. Οι συνθήκες τώρα είναι τελείως διαφορετικές. Υπάρχουν δημόσια σχολεία στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή όπου το 60% των παιδιών που φοιτούν εκεί είναι αλλοεθνείς. Στη Ζάκυνθο για παράδειγμα δεν μπορείς πλέον να πεις στα παιδιά ότι οι Γερμανοί κατακτητές ήταν βάρβαροι και απολίτιστοι, γιατί πολύ πιθανόν ο παππούς τους να ήταν κάποιος από αυτούς! Και αν μιλήσεις έτσι, υπερβάλλοντας στην "ελληνική υπεροχή", υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσεις "γκέτο" αντί να αφομοιώσεις αυτούς που θέλεις αύριο να είναι οι ενεργοί πολίτες σου. Μπορείς όμως να καυτηριάσεις την βαρβαρότητα των ναζιστών και των ολοκληρωτικών καθεστώτων κάνοντας παραλληλισμούς με το σήμερα.
Έτσι ο εορτασμός των Εθνικών Επετείων επιβάλλεται σήμερα να πάρει μια άλλη διάσταση, περισσότερο ουμανιστική. Πρέπει να δοθεί για παράδειγμα αξία στο "αδούλωτο του ελληνικού φρονήματος" παρά στη "φυλετική υπεροχή". Όταν ζητάς να βάλεις τους Τούρκους στην Ε.Ε και να τους κάνεις συμπολίτες σου, δεν μπορεί να τους θεωρείς ταυτόχρονα αιμοδιψείς βαρβάρους! Μην ξεχνάμε ότι για τους Αρχαίους Έλληνες δεν ήταν βάρβαροι όσοι κατάγονταν από άλλες φυλές αλλά όσοι δεν "μετείχαν της Ελληνικής Παιδείας".
Αποτέλεσμα όλων αυτών και των ισορροπιών που πρέπει να τηρηθούν σήμερα, είναι η μεταλλαγή και η εξέλιξη του εορτασμού των επετείων. Οι παρελάσεις εξακολουθούν να έχουν νόημα, όχι όμως πλέον αυτό της επίδειξης του μαχητικού μένους και της ευπείθειας της νεολαίας. Αντίθετα η σημερινή παρέλαση δείχνει το "εύψυχο" και την ζωντάνια των παιδιών.
Θα τους δώσει την ευκαιρία να τιμήσουν αυτούς που θυσιάστηκαν για ανώτερα ιδανικά και παράλληλα να χαιρετήσουν την ηγεσία που έχει εκλεγεί δημοκρατικά και να τους δείξουν ότι ανά πάσα στιγμή είναι σε θέση να τους κρίνουν και να τους επικρίνουν αν χρειαστεί. Εξ αυτού ακριβώς του λόγου δεν επιτρέπεται εξ άλλου οι παρελάσεις να είναι ένα μπουλούκι ή μια πασαρέλα. Και για τον ίδιο επίσης λόγο έχουν πια δικαίωμα να κρατάνε την ελληνική σημαία και οι αλλοδαποί - αρκεί να το αξίζουν με τον τρόπο που εξηγήθηκε παραπάνω.
Το νόημα όμως αυτό χρειάζεται να το αναλύσουμε εμείς οι ίδιοι οι γονείς και οι δάσκαλοι αυτών των παιδιών, γιατί διαφορετικά δεν είναι από μόνα τους σε θέση να το εντοπίσουν. Με τον ίδιο τρόπο χρειάζεται να αναθεωρηθούν οι απόψεις μας για όλες τις γιορτές και τις επετείους. Έτσι ώστε να συνεχίσουν να υπάρχουν και τα χρόνια που θα έρθουν. Διαφορετικά θα σταματήσουν εντελώς, με ότι κι αν συνεπάγεται αυτό!
*αναδημοσίευση
