Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024

ev media-logo


«Διαίρει και βασίλευε». Ο Δ. Παρούτσας για την κατάσταση που επικρατεί στη Λιβύη (από την έντυπη έκδοση)

άρθρο από την έντυπη έκδοση

"Τι έγινε ρε παιδιά;", που έλεγε κι ο Σπύρος Παπαδόπουλος μια φορά κι έναν καιρό… Τι συνέβη και ξαφνικά η καθημερινότητά μας περιστρέφεται γύρω από τη Λιβύη; Ας τα πάρουμε με τη σειρά…

Η Λιβύη είναι σχεδόν ολόκληρη μια έρημος. Συχνά οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν πάνω από τους 50οc και σε ορισμένα μέρη της χώρας δεν έχει βρέξει εδώ και δεκαετίες. Από το σύνολο της έκτασής της μόνο το 1% μπορεί να καλλιεργηθεί. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η χώρα δεν είχε ποτέ κανονική κυβέρνηση, ούτε καν και τότε που ζούσε ο Καντάφι. Αυτοί που κυβερνούσαν πάντα τη Λιβύη ήταν οι φύλαρχοι, οι πρεσβύτεροι και οι παραστρατιωτικές ομάδες.888

Εντούτοις, εδώ και χρόνια μαίνεται ένας εμφύλιος πόλεμος «δι’ αντιπροσώπων» στον οποίο συμμετέχουν ένα σωρό χώρες: Η Ρωσία, η Αίγυπτος, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, η Ιταλία και η Γαλλία, ένας πόλεμος που μοιάζει με της Συρίας, μόνο που έχει λιγότερα θύματα. Πολλοί Λίβυοι έγιναν θεατές μιας σύγκρουσης μέσα στα σύνορά τους όπου για παράδειγμα μισθοφόροι από το Σουδάν πολεμούν εναντίον Συρίων, για το συμφέρον των Ρώσων και των Τούρκων αντίστοιχα.

Η Λιβύη, επίσης είναι ιδιαίτερα σημαντική και για την Ευρώπη -μάλιστα, διακυβεύονται πολύ περισσότερα από μια μικρή έρημο. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Είναι ένατη στον κόσμο και αυτό ακριβώς είναι και η κατάρα της. Δεύτερον, είναι μια σημαντική χώρα διαμετακόμισης μεταναστών αφού όποιος ελέγχει τη Λιβύη ελέγχει και τις αφρικανικές μεταναστευτικές ροές. Τρίτον, η περιοχή είναι εστία διεθνούς τρομοκρατίας. Στρατιωτικοί του Ισλαμικού Κράτους και τζιχαντιστές βρήκαν εκεί ασφαλές καταφύγιο και επωφελούνται από τη σύγκρουση.

Μετά την πτώση του Καντάφι το 2011, πολλοί Λίβυοι έλπιζαν να αποκατασταθεί η δημοκρατία και να ευημερήσουν. Όμως τα πράγματα επιδεινώθηκαν δραματικά και η χώρα έγινε ένα συνονθύλευμα πόλεων-κρατών στα οποία οι στρατιωτικές ομάδες, οι φυλές και οι Ισλαμιστές ανταγωνίζονται για το ποιος θα επικρατήσει.

Τα Ηνωμένα Έθνη εγκατέστησαν στην Τρίπολη τον Φαγιέζ Σάραζ, έναν ακέραιο και μετριοπαθή πρώην αρχιτέκτονα ο οποίος όμως δεν μπορεί να μείνει στην εξουσία παρά μόνο βασιζόμενος σε παραστριατιωτικούς.

Στα ανατολικά, ο πολέμαρχος Καλίφα Χαφτάρ, ίδρυσε ένα στρατιωτικό καθεστώς τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό του, μια ένωση μισθοφόρων, Σαλαφιστών και πρώην αξιωματικών του Καντάφι, κατέκτησε μεγάλα τμήματα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της γενέτειρας του Καντάφι, τη Σύρτη. Τα στρατεύματα του Χαφτάρ έχουν κάνει μεγάλες προόδους προς την Τρίπολη, αλλά τελευταία κόλλησαν. Ακόμα και να την πάρουν ο εμφύλιος δεν θα τελειώσει γιατί οι αντίπαλοι είναι πολλοί και ισχυροί, χώρια που θα έχουν τεράστιες απώλειες. Έτσι προχτές στη Γερμανία συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός, μέχρι να δουν τι θα γίνει.

Το αποτέλεσμα του πολέμου όμως δεν θα το αποφασίσουν οι Λίβυοι αλλά οι «προστάτες» τους. Η Τουρκία και το Κατάρ υποστηρίζουν τον Σάραζ, ο οποίος διατηρεί στενούς δεσμούς με την Αδελφότητα των Μουσουλμάνων. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ενωθεί με τον Χαφτάρ, αυτοανακηρυγμένο αντι-Ισλαμιστή.

Παρ’ όλο που όλοι λένε πως κόπτονται για την ειρήνη, ο Πούτιν και ο Ερντογάν πρόσφατα ενίσχυσαν την στρατιωτική τους παρουσία στις πλευρές που υποστηρίζουν. Μισθοφόροι από τον όμιλο Βάγκνερ, μια ιδιωτική ρωσική παραστρατιωτική οργάνωση, στηρίζει τον Χαφτάρ ενώ ο Ερντογάν από τη μεριά του, έστειλε κάπου 50 αξιωματικούς να βοηθήσουν τον Σάραζ. Η Τουρκία επίσης πληρώνει περίπου 2000 μισθοφόρους του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, και μετατράπηκε έτσι σε κεντρικό παίκτη της σύγκρουσης, σκεφτόμενη ότι αφού δεν έχει η ίδια πετρέλαιο θα μπορούσε να βάλει χέρι στο λιβυκό.

Ακριβώς σε αυτά τα πλαίσια ο Ερντογάν θεώρησε σκόπιμο να υπογράψει και το μνημόνιο για τις ΑΟΖ που τόσο ενόχλησε την Ελλάδα και να πετύχει μ’ ένα σμπάρο δύο τρυγόνια. Είδε ότι ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τη θέση του όσο είναι ακόμα καιρός κι ο Σάραζ είναι στη θέση του.

Αυτό που προσπαθούν να κάνουν τώρα Ερντογάν και Πούτιν είναι να επαναλάβουν αυτό που έκαναν και στη Συρία: να επιβάλουν μια λύση που θα ωφελήσει και τους δύο με σχετικά μικρή στρατιωτική προσπάθεια. Όταν όμως συναντήθηκαν στη Μόσχα, και ζήτησαν από τον Χαφτάρ να αποσύρει τα στρατεύματά του από τα προάστια της Τρίπολης, ο πολέμαρχος αρνήθηκε. Απλά εγκατέλειψε τη Μόσχα προς μεγάλη δυσαρέσκεια του φίλου του Πούτιν. Ο Χαφτάρ το έκανε αυτό διότι έχει κι άλλους σημαντικούς υποστηρικτές εκτός από τη Ρωσία, όπως τον πρίγκηπα Μοχάμεντ μπιν Ζαγιεντ Ναγιάν, των Αραβικών Εμιράτων. Θεωρείται ότι στηρίζει τον Χαφτάρ με κινέζικα μαχητικά ντρόουν και αεροπλάνα και μάλιστα του έδωσε ακόμη και μια στρατιωτική βάση. Όσο ο Χαφτάρ έχει την υποστήριξη του Ναγιάν, δεν χρειάζεται κανέναν άλλο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την άλλη πλευρά, μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει τίποτα κι αυτό λόγω των εσωτερικών της αντιπαλοτήτων. Η Γαλλία υποστηρίζει τον Χαφτάρ, ενώ η Ιταλία, όπως και οι περισσότερες άλλες χώρες της  ΕΕ, τον Σάραζ, τον επίσημο πρωθυπουργό της Λιβύης. Η σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο χρήμα. Η Eni, η ιταλική ενεργειακή πολυεθνική, είναι ο μεγαλύτερος ξένος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Λιβύη και κατέχει σχεδόν τη μισή αγορά. Επίσης κατέχει τις μισές μετοχές του μοναδικού αγωγού της Λιβύης για εξαγωγή φυσικού αερίου, του Γκριν Στριμ, ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από τη δυτική Λιβύη στη Σικελία. Ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της Eni είναι ο γαλλικός όμιλος Total, που πρόσφατα εξασφάλισε μετοχές πετρελαίου κοντά στην πόλη Σύρτη.

Οι Γάλλοι ανησυχούν επίσης για την τρομοκρατία και γι' αυτό χρειαζόταν τον Χαφτάρ. Από τον Αύγουστο του 2014, περισσότεροι από 3000 Γάλλοι στρατιώτες στο Μάλι και στη ζώνη του Σαχέλ προσπαθούν να σταματήσουν την εισροή τρομοκρατών μέσω της Λιβύης ως μέρος της "Επιχείρησης Μπαρχάν". Οι Ιταλοί κάνουν το ίδιο συνεργαζόμενοι με τις πολιτοφυλακές της Λιβύης στο τμήμα που ελέγχει ο Σάραζ για να αποτρέψουν τη διέλευση μεταναστών στην Ιταλία.

Τώρα τελευταία, Ιταλοί και Γάλλοι τα βρήκαν, μοίρασαν την πίτα κι έτσι προέκυψε η συνάντηση του Βερολίνου, προκειμένου και η Μέρκελ να πάρει τα εύσημα του μεσολαβητή και του ειρηνοποιού αν τυχόν τα κατάφερνε, αφού έτσι κι αλλιώς η Γερμανία δεν έχει συμφέροντα στην περιοχή.

Πάντως μέχρι τώρα, η ΕΕ δεν έχει τολμήσει ακόμη να επιθεωρήσει ενδελεχώς όλα τα ύποπτα για μεταφορά οπλισμού πλοία, αφού ανέστειλε ακόμα και τη «Σοφία», τη μεσογειακή της επιχείρηση, που είχε ως στόχο να καταστήσει τη ζωή δύσκολη για τους λαθρεμπόρους ανοικτά των ακτών της Λιβύης. Αυτή η αναποφασιστικότητα, φυσικά, είναι επικίνδυνη. Είναι θέμα χρόνου να υπάρξει η επόμενη μεγάλη έξοδος προσφύγων από τις ακτές της Λιβύης προς την Ιταλία. Γι’ αυτό και η ΕΕ θέλει να μετατραπεί η σπαρασσόμενη σήμερα χώρα σε ένα λειτουργικό κράτος.

Αλλά η Λιβύη απέχει πολύ από αυτό. Κι αυτό διότι, όλο και περισσότερο, αποδεικνύεται ότι άνθρωπος στον οποίο πόνταραν οι Ευρωπαίοι χάνει δύναμη. Ο Σάραζ χάνει όλο και περισσότερο την επιρροή του στις πολιτοφυλακές που ελέγχουν τα στρατόπεδα κράτησης μεταναστών. Δεν τον ενδιαφέρει πια να τους μεταχειρίζεται ανθρώπινα. Διάφοροι μάρτυρες μάλιστα αναφέρουν ότι οι πολιτοφυλακές του Σάραζ αναγκάζουν τους μετανάστες να πολεμήσουν μαζί τους.

Έτσι έχει η κατάσταση στη χώρα νοτίως των συνόρων μας. Ένας αχταρμάς φιλοδοξιών, μίσους, αίματος και χρήματος. Κι η ελληνική διπλωματία καλείται να κάνει λεπτούς χειρισμούς, να διαλέξει το σωστό άλογο και να ποντάρει. Το αν θα τα καταφέρει θα το καταγράψει μόνο η Ιστορία.

Διασκευή από άρθρο του "Der Spiegel" (https://www.spiegel.de/international/world/berlin-summit-war-in-libya-a-29aeb93b-304c-45b6-9521-a55a241e5fbd)