Η πανδημία του κορονοϊού έχει αλλάξει άρδην την καθημερινότητα (και) των Ελλήνων. Το εφετινό Πάσχα θα γιορταστεί λιτά και σε κλειστό οικογενειακό κύκλο, λόγω των μέτρων αποτροπής διασποράς του ιού.

Ο Καρπενησιώτης δημοσιογράφος, Δημήτρης Ευαγγελοδήμος, ανασύρει από το παρελθόν περιπτώσεις όπου το Πάσχα γιορτάστηκε στην Ελλάδα υπό αντίξοες συνθήκες. Το άρθρο του με τίτλο «Τα θλιμμένα Πάσχα των Ελλήνων» δημοσιεύεται αποκλειστικά στην ηλεκτρονική έκδοση των Ευρυτανικών Νέων.

Τα θλιμμένα Πάσχα των Ελλήνων

Δεν είναι πρώτη φορά που οι Έλληνες γιορτάζουν το Πάσχα κάτω από περίεργες και θλιβερές συνθήκες, σαν και αυτή την εφετινή με τον κορωνοϊό να μας έχει κλείσει στα σπίτια μας αποκόβοντάς μας από λατρεμένους συγγενείς και αγαπητούς φίλους. Ενδεχομένως, εφέτος σε σύγκριση με παλιότερα Πάσχα, τα πράγματα να είναι πολύ καλλίτερα.

Μια περιδιάβαση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων σε κάθε τέτοια εποχή μας κάνει να αναφωνούμε: Τελικά οι άνθρωποι είναι πολύ ανθεκτικά ζώα!

=> 1897. Η Ελλάδα συγκλονισμένη παρακολουθεί τις διαδοχικές ήττες από τα Οθωμανικά στρατεύματα και την υποχώρηση μέχρι τον Δομοκό. Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος, που είχε ξεκινήσει την Κυριακή των Βαϊων, 6 Απριλίου, βύθισε τη χώρα στη δυστυχία, που διήρκησε αρκετά χρόνια. Το Μεγάλο Σάββατο 12 Απριλίου οι Οθωμανοί κατέλαβαν τη Λάρισα, οι κάτοικοι της οποίας έφευγαν πανικόβλητοι. Μοιραία, η Κυριακή του Πάσχα 13 Απριλίου 1897 ήταν σκοτεινή και θλιμμένη.

«Απ’ άκρη σ’ άκρη χαλασμός», γράφει ο πρωτοσέλιδος τίτλος του «Εμπρός», που ασκεί δριμύτατη κριτική στον αρχιστράτηγο διάδοχο Κωνσταντίνο που άφησε αμαχητί τη Λάρισα στα χέρια του Ετέμ πασά. «Εις τας καρδίας των Ελλήνων δεν υπάρχει θέσις δι΄ ηττημένον βασιλέα» γράφει.

Αλλά και τα ρεπορτάζ που περιέγραφαν την Ανάσταση καταθλιπτικά ήταν και αυτά: «Ανάστασις πένθιμος και θλιβερά. Ο κόσμος όλος, ο άτονος, ο απογοητευμένος, καμμίαν όρεξιν δεν έχει δια χαράν. Ο Χριστός ηγέρθη εν μέσω σιγής του μνημείου του και μόνον κατά τύπους οι άνθρωποι ήναψαν τα κηρία των κατά το μεσονύκτιον του Σαββάτου και μόνον κατά τύπους ερρίφθησαν πυροβολισμοί…».

=> 1923. Το Πάσχα γιορτάζεται στις 8 Απριλίου, λίγους μήνες μετά τη μεγάλη εθνική τραγωδία στη Μικρά Ασία, όπου, όπως γράφει στο πρωτοσέλιδο του «Ελεύθερου Βήματος» ο Γερ. Λύχνος, «δεν θα παίξουν καν όπως άλλοτε τα φλύαρα γλωσσίδια. Η (sic) καμπάνες θα μείνουν βουβές. Οι βωμοί της θρησκείας του Θεανθρώπου εκρημνίσθησαν. Και δεν υπάρχουν πλέον εκεί δούλοι ν΄ανάψουν από το ανέσπερον φως της ελπίδος την λευκήν λαμπάδα. Της Αναστάσεως ούτε ν΄ανταλλάξουν το φιλί της αγάπης…». Και δίνει ψήγματα ελπίδας ως «γλυκεία παρηγορία κατά την χαλεπήν ημέραν του Πάσχα, όπου οι δρόμοι θα είναι γεμάτοι από πρόσφυγας ανέστιους και παλιννοστούντας γυμνούς αιχμαλώτους».

=> 1941. Όλος ο κόσμος έχει εμπλακεί στις μυλόπετρες του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Καθ΄ όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα οι Ναζί βομβάρδισαν τον Πειραιά, την Κέα, το Αλιβέρι, την Κύμη, την Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, την Σπάρτη, την Λάρισα, ενώ οι ελληνικές δυνάμεις αδυνατούν να αντιμετωπίσουν πλέον τις τεράστιες πιέσεις της πολεμικής μηχανής των Γερμανών. 

Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής ο Βασιλιάς Γεώργιος συναντάται με τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή. Λέγεται ότι ο βασιλιάς πίεσε τον Κορυζή να διατάξει συνθηκολόγηση με τους Ναζί. Άγνωστο το τι ακριβώς ειπώθηκε μεταξύ των δυο ανδρών. Όμως, μετά από λίγο ο Κορυζής πήγε στο σπίτι του, κλείστηκε στο γραφείο του και αυτοκτόνησε. 

[σ.σ. Ο Αλέξανδρος Κορυζής είχε παντρευτεί την Ελισάβετ Τσιτσάρα, κόρη του βουλευτή Ευρυτανίας και επί πολλά χρόνια δημάρχου Καρπενησίου Σπυρίδωνος Γ. Τσιτσάρα. Με την Τσιτσάρα ο Κορυζής είχαν τέσσερα παιδιά: την Αικατερίνη, την Ελένη (Λένα, «Κυρία επί των Τιμών» της βασίλισσας Φρειδερίκης), την Ειρήνη (Ρένα, σύζυγος του εφοπλιστή Στρατή Ανδρεάδη) και τον Γεώργιο (απεβ. 1999). Τα παιδιά του δώρισαν το πατρικό τους σπίτι στον Πόρο για να γίνει αρχαιολογικό μουσείο].

Το βράδυ η περιφορά των Επιταφίων ματαιώθηκε σε όλες τις εκκλησίες. Ο Κορυζής κηδεύθηκε ανήμερα του Μεγάλου Σαββάτου. Η Ανάσταση αναβλήθηκε για το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Την Κυριακή του Θωμά ο Γερμανοί ύψωσαν την σβάστικα στην Ακρόπολη. Μια βαθιά νύχτα, η νύχτα της Κατοχής ξεκινάει.

=> 1942. Έναν χρόνο μετά, το Πάσχα πέφτει στις 5 Απριλίου. Ο χειμώνας που προηγήθηκε ήταν από τους πιο σκληρούς της Κατοχής, καθώς η πείνα εξολόθρευσε μόνο στην Αθήνα πάνω από 40.000 ανθρώπους. Οι εφημερίδες τυπώνονταν μονόφυλλες. Η ύλη τους αποτελούνταν από ανακοινωθέντα των δυνάμεων κατοχής, με τις δήθεν νίκες του Άξονα. Ανάμεσα σε αυτά, οι αναγνώστες διάβαζαν και μια ανακοίνωση της Αρχιεπισκοπής, σύμφωνα με την οποία «η τελετή της Αναστάσεως θα γίνη σήμερον την πρωίαν 7 π.μ. ακριβώς, εντός των ναών. Ο Μέγας Εσπερινός του Πάσχα θα γίνη εις τα 4 μ.μ.».

Ο δε Παύλος Παλαιολόγος, με αφορμή την απουσία γλεντιών στις γειτονιές, παρατηρούσε στο πασχαλινό χρονογράφημά του στα «Νέα» της 6ης Απριλίου: «Το αθηναϊκό Πάσχα ξαναπήρε την παλιά του μορφή. Από γιορτή της υπαίθρου ξανάγινε γιορτή του σπιτιού».

=> 1943. Το Πάσχα γιορτάστηκε στις 25 Απριλίου. Οι Έλληνες βίωναν τρίτο έτος της Κατοχής. Στο «Βήμα» της Κυριακής του Πάσχα διαβάζουμε ότι καθ΄όλη την Μεγάλη Εβδομάδα «αι εκκλησίαι υπήρξαν κατάμεστοι ευλαβούς πληρώματος». Ο ελληνικός λαός «ήτο επόμενον να στρέψη και εφέτος θερμότερον από κάθε άλλην φοράν την σκέψιν του προς τον επουράνιο πατέρα και αν απευθύνη προς αυτόν τα ικεσίας του διά την ταχυτέραν απαλλαγήν από των δεινών, τα οποία επεσώρευσεν εις όλον τον κόσμον ο πόλεμος. Και είνε βέβαιος ότι αι δεήσεις του δεν θα μείνουν ανικανοποίητοι».

=> 1949. Το Πάσχα γιορτάζεται στις 24 Απριλίου. Η χρονιά αυτή είναι η τελευταία του Εμφυλίου Πολέμου. Ως ευχή, με τη λεζάντα «Να είνε το τελευταίο Πάσχα στο μέτωπο», διατυπώνεται σε μια σύνθεση του Φωκίωνα Δημητριάδη στην πρώτη σελίδα των Νέων του Μ. Σαββάτου. Τις ημέρες του Απριλίου όλα έδειχναν ότι ο Δημοκρατικός Στρατός όδευε προς την οριστική ήττα του. Η Ελλάδα επέλεγε οριστικά το στρατόπεδο του ελεύθερου κόσμου. Η αίσθηση αυτή είχε ήδη παγιωθεί στην συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων, που κουρασμένοι από μια τετραετή κατοχή και έναν τριετή αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, προσδοκούσαν μια νέα εποχή. Αυτή η αίσθηση προσδοκίας αντικατοπτρίζεται στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της εποχής, στα άρθρα τους και στα ρεπορτάζ που περιγράφουν μια κοινωνία που κοιτάζει λαίμαργα και ανυπόμονα προς το μέλλον.

Για δείτε, όλα αυτά τα θλιβερά Πάσχα, ουδείς θέλει να τα θυμάται. Σβήνουν από τη συλλογική μνήμη, γιατί ο άνθρωπος από τη φύση του είναι αισιόδοξος, δεν αρέσκεται στις δυσάρεστες καταστάσεις. Γι αυτό άλλωστε και επιβιώνει. Όπως ακριβώς και εφέτος!