Το πρώτο λουλούδι της άνοιξης που έλκει κάθε χρόνο παράνομους συλλέκτες φαρμακευτικών φυτών. Το αρωματικό και θεραπευτικό βότανο, Primula veris, που κάθε άνοιξη "θερίζουν" παράνομα, κυρίως στον Γράμμο.
Κάθε χρόνο, η πρίμουλα, ένα φαρμακευτικό βότανο που δρα κατά των πονοκεφάλων, χαλαρώνει τη νευρική υπερδιέγερση και είναι αρκετό κοινό στην Ελλάδα, γίνεται στόχος λεηλασίας από αλλοδαπούς που το συλλέγουν και το μεταπωλούν παράνομα, κυρίως στη Γερμανία. Ήδη, το τελευταίο διάστημα, η αστυνομία, σε τρεις περιπτώσεις σε περιοχές του Νεστορίου και των Ιωαννίνων, προχώρησε σε συλλήψεις και κατασχέσεις σάκων με περισσότερα από 200 κιλά του φαρμακευτικού βοτάνου που είχε συλλεχθεί παράνομα και πολλές φορές, εκριζωθεί, προκαλώντας μεγάλη καταστροφή στον πληθυσμό του.
Στο πλαίσιο του μαθήματος «Αυτοφυή αρωματικά και φαρμακευτικά είδη», που πραγματοποιείται στο Τμήμα Δασοπονί & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Καρπενησίου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, από τον Δρ Γιώργο Φωτιάδη, η τελειόφοιτη Βασιλική Καλτσή μελέτησε την πρίμουλα (Primula veris), σε μια προσπάθεια να δώσει και απαντήσεις στο γιατί συνεχίζεται κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, η λεηλασία της.
«Δεν είναι κάποιο σημαντικό βότανο, ούτε κάποιο σπάνιο είδος αλλά σίγουρα, είναι παράνομο να το μαζεύεις», λέει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Καλτσή. Συμπληρώνει δε, ότι στην Ελλάδα «δεν ασχολούμαστε ιδιαίτερα με την πρίμουλα καθώς, σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, έχουμε πληθώρα αρωματικών φυτών».
«Χρησιμοποιούμε περισσότερο άλλα βότανα, όπως το χαμομήλι, το βαλσαμόχορτο ή τη ρίγανη. Το είδος Primula veris είναι αρκετά κοινό στις παρυφές των δασών οξιάς και δεν έχει ενταχθεί σε κάποια λίστα «κινδυνεύοντων» ειδών», εξηγεί η κ. Καλτσή.
Όσον αφορά τις ιδιότητές του, «το είδος φαίνεται να είναι εξαιρετικό χαλαρωτικό και ηρεμιστικό βότανο, καταπραΰνει τις αντιδράσεις στο στρες και την ένταση, χαλαρώνει τη νευρική υπερδιέγερση και διευκολύνει τον ξεκούραστο ύπνο».
«Δρα κατά των νευρικών πονοκεφάλων, χρησιμοποιείται για τη βρογχίτιδα, το κρυολόγημα και το βήχα, η ρίζα του χρησιμοποιείται σαν αποχρεμπτικό, διουρητικό, αντισπασμωδικό και αναλγητικό, καταπολεμά τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς, βοηθά στις δερματοπάθειες και στα εγκαύματα από τον ήλιο και ενδυναμώνει την καρδιά και το νευρικό σύστημα», αναφέρεται στην έρευνα της φοιτήτριας. Επισημαίνεται ωστόσο ότι «σύμφωνα με έρευνες, δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα κάτω των 12 ετών και επειδή μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα, υπάρχει ισχυρή σύσταση να καταναλώνεται μόνο μετά τη συμβουλή γιατρού».
Σύμφωνα πάντως με την κ. Καλτσή, στην Ελλάδα, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες, δεν χρησιμοποιείται για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του. «Η ύπαρξή του μόνο σε ψηλά βουνά, καθώς και οι σχετικά λίγες φαρμακευτικές ιδιότητές του σε σχέση με άλλα είδη, μπορεί να είναι οι λόγοι που στην Ελλάδα το είδος δεν έχει χρησιμοποιηθεί» διευκρινίζει. Η ίδια αποδίδει την παράνομη συλλογή του, στη ζήτηση που υπάρχει σε ορισμένες χώρες και κυρίως στη Γερμανία.
«Η τιμή μπορεί να φτάσει τα 100- 400 ευρώ το κιλό (τιμή αγοράς και όχι παραγωγών και συλλεκτών) των αποξηραμένων τμημάτων του (κυρίως των ανθέων του), δηλαδή τουλάχιστον 5 κιλά νωπών ανθέων. Κάθε φυτό παράγει άνθη μόλις μερικών γραμμαρίων και για αυτό η συλλογή του σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους πληθυσμούς του είδους καθώς πολλές φορές, τραβιέται από τη ρίζα του».
Το «δάκρυ της Παναγίας»
Η πρίμουλα ονομάζεται και «δακράκι», όπως και «λουλούδι του Δαρβίνου». «Ο Δαρβίνος, μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε με το γένους Primula, όπου παρατήρησε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: στο ίδιο είδος άλλα φυτά είχαν 'μεγαλύτερους στήμονες' (το αρσενικό μέρος του άνθους) και άλλα φυτά είχαν μεγαλύτερο στίγμα (τμήμα του θηλυκού μέρους του άνθους). Η επεξήγηση και ο λόγος ήταν για να μην γίνεται αυτεπικονίαση στο ίδιο άνθος (όπως η αιμομιξία στα ζώα). Φαίνεται δηλαδή ότι κάποιος συνέδεσε όλες αυτές τις πληροφορίες, ώστε τελικά, να φέρεται ως το φυτό του Δαρβίνου το είδος "Primula veris", αν και φυτά του Δαρβίνου αναφέρονται συνήθως στα είδη που βρίσκονται στην περιοχή Darwin της Αυστραλίας, η οποία και ονομάστηκε έτσι προς τιμή του επιστήμονα», εξηγεί η κ. Καλτσή.
Όσο για τη λαϊκή ονομασία «δακράκι», αποδίδεται στη δοξασία πως «εκεί που έκλαιγε η Παναγία και έπεσε το δάκρυ της, φύτρωσε το είδος, γι’ αυτό και “δακράκι” είναι το ίδιο είδος που παλιά στόλιζαν και τους επιτάφιους», καταλήγει η κ. Καλτσή.
