Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024

ev media-logo


Τα κάτω - πάνω στην Ευρώπη. Ο Δ. Παρούτσας για τα νέα δεδομένα λόγω κορονοϊού και τον ρόλο της Μέρκελ, από την έντυπη

«Αυτή η κρίση μας έπληξε όλους το ίδιο και είναι προς το συμφέρον όλων μας, αλλά και της Γερμανίας, η Ευρώπη να αναδυθεί πιο ισχυρή από αυτή τη δοκιμασία. Μόνο μία μπορεί να είναι η απάντηση: περισσότερη Ευρώπη, ισχυρότερη Ευρώπη, λειτουργικότερη Ευρώπη».

904-1

Θα πίστευε κανένας ότι τα λόγια αυτά τα είπε κάποιος Ιταλός, Ισπανός, ή έστω Έλληνας πολιτικός, κάποιος τέλος πάντων που εκπροσωπεί έναν οικονομικά χειμαζόμενο λαό, που προσπαθεί να υπερκεράσει τις συνέπειες μιας πολυετούς οικονομικής κρίσης χρέους. Κάθε άλλο όμως. Τα λόγια ανήκουν στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. 

Πέρυσι τέτοια εποχή, κάτι παρόμοιο θα ήταν ανήκουστο. Η Γερμανία ούτε που ήθελε να ακούσει ποτέ ότι θα έδινε «δωρεάν» χρήματα στα φτωχότερα μέλη της ΕΕ προκειμένου εκείνα να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους ώστε να βγει η ίδια κερδισμένη σε κάποιο απροσδιόριστο μακρινό μέλλον.

Καθώς όμως, φέτος, η Γερμανία ετοιμάζεται να αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ σε ένα μήνα, ο τρόπος με τον οποίο θα αναδυθεί το μπλοκ από αυτήν την τελευταία κρίση θα είναι και το τελευταίο μεγάλο τεστ της Μέρκελ. Η οποία, βέβαια, έχει δηλώσει ότι δεν θα κατέβει στις επόμενες εκλογές αφού έχει ήδη περισσότερα από 15 χρόνια στην εξουσία.

Οι προκλήσεις και οι δοκιμασίες είναι τεράστιες, με πρώτη και καλύτερη το να πρέπει να ζητήσει από τα κράτη - μέλη να υπογράψουν το ταμείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό, δηλαδή, που ανακοινώθηκε πριν μια εβδομάδα από την Πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και περιλαμβάνει συνολικά 750 δισεκατομμύρια ευρώ - με τα 500 δισεκατομμύρια να διατίθενται στα κράτη μέλη με τη μορφή επιχορηγήσεων και τα 250 με τη μορφή δανείων χαμηλού κόστους. Αυτά τα χρήματα θα πρέπει να προστεθούν στον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2021-27. Σκεφτείτε, έναν προϋπολογισμό στον οποίο οι ηγέτες δεν μπορούσαν καν να συμφωνήσουν πριν από την κρίση του κορονοϊού.

Φυσικά, οι επίσημες διαπραγματεύσεις θα διεξαχθούν από τον Τσάρλς Μίτσελ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά η Μέρκελ παραμένει η ισχυρότερη ηγέτιδα στην πλατφόρμα των τηλεδιασκέψεων. Έχει ήδη αποδείξει την ισχύ της αποδεχόμενη το σχέδιο των Βρυξελλών για την αμοιβαιοποίηση του χρέους, κάτι που μέχρι πρόσφατα ήταν ταμπού στο Βερολίνο, ακόμη και στο κόμμα της την Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU). Οι συζητήσεις θα είναι δύσκολες και θα εμφανιστούν σίγουρα βαθιές διαφωνίες, με τις Κάτω Χώρες και την Αυστρία να μην πείθονται εύκολα. Ωστόσο, η Ευρώπη κυριολεκτικά δεν αντέχει να μην υπάρξει μια συμφωνία.

Επίσης, το ζήτημα του κράτους δικαίου δεν έχει εκλείψει. Αν μη τι άλλο, οι πρόσφατες (αυταρχικές) αποφάσεις που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης τόσο από την Πολωνία όσο και από την Ουγγαρία φαίνεται ότι το έκαναν ακόμη πιο πιεστικό. Ένας αξιωματούχος της Επιτροπής έχει προτείνει ήδη να αξιοποιήσει η Γερμανία μια σχετική έκθεση ώστε τον Σεπτέμβριο «να ξεκινήσει μια πραγματική συζήτηση για το θέμα στο Συμβούλιο».

Και, φυσικά, υπάρχει και το «Μπρέξιτ», κάτι που όλοι φαίνεται να έχουμε ξεχάσει. Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ένα πολύ αυστηρό χρονοδιάγραμμα, προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου στις 31 Δεκεμβρίου. Στην πραγματικότητα, πρέπει να κάνουν σημαντικές προόδους ως τα τέλη Ιουνίου. Οι συζητήσεις δεν πάνε καλά και η προοπτική επίτευξης συμφωνίας φαίνεται να μειώνεται.

Εκεί όμως που η Άνγκελα Μέρκελ θέλει πραγματικά να κάνει τη διαφορά είναι η εξωτερική πολιτική. Μιλώντας από το Βερολίνο την περασμένη Τετάρτη, είπε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την πανδημία, ιδιαίτερα τώρα που η σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι επί του παρόντος «δύσκολη».

«Σε πολλά μέρη, η πανδημία θα εντείνει τις υπάρχουσες συγκρούσεις και τα προβλήματα και, ως εκ τούτου, θα αποτελέσει τεστ κοπώσεως για την Ευρωπαϊκή Ένωση», τόνισε και προσκάλεσε την ΕΕ να εξακολουθήσει να στηρίζει τις αξίες της «δημοκρατίας, της ελευθερίας και της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».

Αν και δεν θα ήταν έκπληξη, να πούμε ότι η καγκελάριος θα προτιμούσε έναν διαφορετικό ένοικο στον Λευκό Οίκο μετά τις επόμενες εκλογές, αυτό που θα μπορούσε να αποδειχθεί περισσότερο προβληματικό είναι οι σχέσεις με την Κίνα. 

Παρά τα ερωτήματα που αφορούν τον ρόλο της Κίνας στην προέλευση της πανδημίας και του συνεχιζόμενου προβλήματος στο Χονγκ Κονγκ, η Μέρκελ επιμένει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει «μεγάλο στρατηγικό ενδιαφέρον» να διατηρήσει τη συνεργασία με το Πεκίνο. 

«Εμείς οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε την αποφασιστικότητα της Κίνας να διεκδικήσει μια ηγετική θέση στις υπάρχουσες δομές του διεθνούς αρχιτεκτονήματος», υποστήριξε σε μια συνάντηση στο κόμμα της. 

Κάθε μια από αυτές τις προκλήσεις θα έθετε σε δοκιμασία οποιονδήποτε ηγέτη. Η άμεση αντιμετώπισή τους θα κατέκλυζε και θα υπερκέραζε τις δυνατότητες των περισσότερων πολιτικών. Όχι όμως και την Μέρκελ, η οποία δεν ανήκει τυχαία στη χορεία των πιο επιτυχημένων δημοκρατικών ηγετών του κόσμου. Και βέβαια η διαχείριση αυτής της κρίσης, της έφερε και κάποια καλά νέα: η τελευταία δημοσκόπηση ανεβάζει τη δημοφιλία της στο 68%, πολύ μπροστά από οποιονδήποτε άλλο Γερμανό πολιτικό, ενώ τα κόμματα που την στηρίζουν, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) και η Χριστιανοσοσιαλιστική Ένωση (CSU) βρίσκονται στο υψηλότερο ποσοστό τους εδώ και χρόνια, αγγίζοντας το 39%.

Είναι να απορεί κανείς λοιπόν: Αυτή είναι η πολιτικός που πέντε χρόνια πριν της ζωγραφίζαμε χιτλερικά μουστάκια στις αφίσες και αποτελούσε προσωπικότητα «νον γκράτα» για την Ελλάδα; Αυτή είναι που ήθελε τον εξοβελισμό μας και την εκπαραθύρωσή μας από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα; Αυτοί είναι οι Γερμανοί που ήθελαν να κάνουν πράξη το όραμα του ειδεχθέστερου πολιτικού όλων των εποχών; 

Ναι, αυτοί είναι. Οι άνθρωποι και οι ηγέτες και οι λαοί δεν είναι μανιχαϊστικά καλοί ή κακοί. Δεν υπάρχει μόνο το άσπρο και το μαύρο. Ανάλογα με τις συνθήκες, ο καθένας κοιτάζει το συμφέρον του ή έστω το γενικότερο συμφέρον, και είναι δουλειά των «μικρών» να βρουν τρόπους να εκμεταλλευτούν τις συγκυρίες κάθε φορά προς όφελός τους.  

Η Άνγκελα Μέρκελ αντιμετώπισε αμέτρητες κρίσεις στη μακροχρόνια καγκελαρία της. Η γερμανική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι πιθανώς η τελευταία της -και αυτή που θα μπορούσε να καθορίσει την κληρονομιά της. Όπως φαίνεται, έχουμε έξι πολύ πυκνούς και ενδιαφέροντες μήνες μπροστά μας. 

 

(Βασισμένο σε άρθρο του Ντάρεν Μακάφρεϊ στην εφημερίδα Euronews)