Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024

ev media-logo

Σαν σήμερα πριν 199 χρόνια, σκοτωνόταν ηρωικά στη μάχη ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης - Η ζωή και η δράση του

Ο Ευρυτάνας ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, Αθανάσιος Καρπενησιώτης, συνέβαλε στην απελευθέρωση του Έθνους, αλλά και στην υπερηφάνεια των Ευρυτάνων. Ο κεντρικός δρόμος στο Καρπενήσι έχει το όνομά του, μνημεία του ήρωα έχουν στηθεί επί της ομώνυμης οδού στο κέντρο της πόλης, καθώς και στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Άγιο Αντρέα Ευρυτανίας. karpeniotis kolaz

Ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης -έχει αναφερθεί και ως "Αγραφιώτης"- ήταν Ευρυτάνας αγωνιστής της Επανάστασης του 1821. Πολέμησε στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο, τιμήθηκε με το μετάλλιο του Αγίου Βλαδίμηρου και προάχθηκε μέχρι τον βαθμό του συνταγματάρχη. Στην Ελληνική επανάσταση του ‘21 οδήγησε τους Έλληνες στη Μάχη του Γαλατσίου και του Σκουλενίου, όπου και έπεσε ηρωικά. Γεννήθηκε στον Άγιο Ανδρέα Καρπενησίου το 1780. Το οικογενειακό όνομα του ήταν Φουλλίδας.

Έφυγε μικρός, όταν ακόμη ήταν 12 ετών, για την Κωνσταντινούπολη, όπως εκείνα τα χρόνια συνηθίζονταν, όπου δούλεψε στην αρχή ως "τουφεξής", δηλαδή "επιδιορθωτής όπλων". Αργότερα εγκαταστάθηκε στην πόλη Ιάσιο, της Ρουμανίας (Μολδαβία) -την 2η σε πληθυσμό πόλη της χώρας μετά το Βουκουρέστι, με σπουδαίο ελληνικό πνευματικό κέντρο την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μεγάλη συμβολή στην Ελληνική Επανάσταση του 1821-, όπου ασχολήθηκε με την ενοικίαση κτημάτων. "Σωματώδης, έξυπνος, εργατικός, τίμιος και γενναίος" (αποκαλούμενος μπούρας = παλικαράς), κέρδισε τη συμπάθεια της Ελληνικής παροικίας.

Με την έκρηξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου τον Δεκέμβριο του 1806, ο Καρπενησιώτης προσχώρησε στον ρωσικό στρατό, στους καταλόγους του οποίου αναφέρεται με το βαθμό του χιλίαρχου, δηλ. του λοχαγού. Πριν τελειώσει ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, το 1810, "… ο Καρπενησιώτης, προήχθη στο βαθμό του συνταγματάρχη και του απονεμήθηκε το παράσημο του Αγίου Βλαδίμηρου", σύμφωνα με στοιχεία από σχετικά κείμενα του Ευρυτάνα Κλεομένη Κουτσούκη.

athanasios-karpen-ekdilosi-mnimeio11

Τον Ιούλιο του 2018, το μνημείο του Αθ. Καρπενησιώτη βρίσκεται στο παρκάκι της παλιάς λαϊκής, επί της ομώνυμης οδού. Φωτογραφία από την εκδήλωση που έγινε

Με το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου, που σφραγίστηκε με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου το 1812, τα ρωσικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από τις ηγεμονίες. Ο Καρπενησιώτης έγινε καπετάνιος στην φρουρά του οσποδάρου Μιχαήλ Βόδα.

Ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818 από τον αρχιμανδρίτη Λουκά Λεονταρίτη. Όταν στις 5 Μαρτίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διαβαίνει τον Προύθο, υψώνοντας τη σημαία της Επανάστασης και μπαίνει στο Ιάσιο, ο Καρπενησιώτης τάχθηκε κάτω από τις διαταγές του.

Η παλικαριά και η στρατηγική του ιδιοφυΐα τον ανέδειξαν σε σπουδαίο πρωταγωνιστή του αγώνα. Την 1η του Μάη του 1821 στο Γαλάτσι της Μολδοβλαχίας έδωσε την πρώτη πραγματική μάχη ανάμεσα στις δυνάμεις της Φιλικής Εταιρίας και των στρατευμάτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη Μάχη του Γαλατσίου.

Νικητής στην πρώτη μάχη

Η Μάχη του Γαλατσίου  ήταν η πρώτη πραγματική μάχη στην Μολδοβλαχία ανάμεσα στις δυνάμεις της Φιλικής Εταιρείας, του πρίγκιπα Αλέξανδρου Υψηλάντη και των στρατευμάτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στα ευρύτερα πλαίσια της Ελληνικής επανάστασης του 1821.

Έλαβε χώρα την 1η του Μάη τού 1821 στο Γαλάτσι (Γκαλάτσι) της Μολδοβλαχίας. Αρχηγός των Ελλήνων, Κρητικών στη καταγωγή, ήταν ο Ευρυτανας Αθανάσιος Καρπενησιώτης, των δε Τούρκων ο Γιουσούφ Πασάς Περκόφτσαλης, ο Χατζή Καρά Αχμέτ Εφέντης και ο Σελήμ Μεχμέτ Εφέντης.

Ο Γιουσούφ Περκόφτσαλης (πασάς του κάστρου της Βράιλας) ξεκίνησε έχοντας 2 χιλιάδες άνδρες πεζικό, 3 χιλιάδες ιππείς και κανόνια. Αρχηγός της άμυνας του Γαλατσίου ήταν ο Θανάσης Καρπενησιώτης, που οργάνωσε δύναμη από 600 αγωνιστές. Επισκεύασε και έστησε 19 κανόνια από αυτά που έστειλαν οι Έλληνες της Οδησσού και της Βεσσαραβίας για τον στρατό του Υψηλάντη. Αφήνοντας 400 άνδρες του μέσα στην πόλη, μετακινεί τους υπόλοιπους 200 και τους κατανέμει στους τρεις προμαχώνες.

Χαράματα 1η του Μάη οι Τούρκοι ξεκίνησαν την επίθεση βάζοντας στη μέση το πεζικό και στηρίζοντάς το από τις δυο πλευρές με το ιππικό. Οι Έλληνες απέκρουσαν όλες τις επιθέσεις αλλά μετά από 4 ώρες μάχης λύγισαν και οπισθοχώρησαν. Αφού τελείωσαν τα πυρομαχικά τους, με τα σπαθιά τους άνοιξαν δρόμο ανάμεσα στους Τούρκους και μπήκαν στο Γαλάτσι το οποίο όμως ήδη είχε καταληφθεί από τους Τούρκους. Πολεμάνε και πεθαίνουν όλοι τους.

Στο κεντρικό "ταμπούρι" συνέχιζε να πολεμά ο Καρπενησιώτης με άλλους 45 αγωνιστές αποκρούοντας με τα κανόνια και τα τουφέκια τους χιλιάδες Τούρκους που άφησαν εκεί 700 νεκρούς. Όταν έπεσε το σκοτάδι η μάχη σταμάτησε. Τα χαράματα πέταξαν έξω τις κάπες τους στις οποίες οι Τούρκοι αδειάσαν τα τουφέκια τους και πριν οι Τούρκοι τα ξαναγέμισαν, σπάσαν με επίθεση τον κλοιό. 20 αγωνιστές, μαζί τους και ο Καρπενησιώτης κατάφεραν να ξεφύγουν ζωντανοί.

Η Μάχη του Σκουλενίου

Στις 17 Ιουνίου του 1821, ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης έπεσε ηρωικά στο Σκουλένι, σε μια από τις 2 τελευταίες μάχες στη Μολδαβία (σημερινή Ρουμανία), στη Μάχη του Σκουλενίου. Όπως γράφει ο Ακαδημαϊκός Διονύσιος Κόκκινος (στην Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης) οι επικεφαλής της ελληνικής δύναμης "… αφού οχύρωσαν το Σκουλένι, με τους ολίγους που τους απόμειναν, έπειτα κοινώνησαν των Αχράντων μυστηρίων και έφαγαν αντί άρτου αντίδωρον, μεταξύ τους ακούσθηκαν να λένε: Αυτή είναι η στερνή μας τροφή".

Οι Τούρκοι μπήκαν στο Ιάσιο στις 13 Ιουνίου του 1821. Ο απόστρατος συνταγματάρχης του ρωσικού στρατού Καντακουζηνός επισκεύασε ένα παλιό ρωσικό οχύρωμα πάνω στον Προύθο, κοντά στο Σκουλένι. Ο Καντακουζηνός έστειλε σήμα στα υπολείμματα των στρατευμάτων να προστρέξουν να το υπερασπίσουν, αλλά ο ίδιος δεν βρισκόταν πια σ' αυτό. Προτίμησε να διαβεί τον Προύθο και να βρει καταφύγιο στη ρωσική Βεσσαραβία.

Από εκεί προσκάλεσε τους οπλαρχηγούς να περάσουν το ποτάμι και να σωθούν. "Αλλά ούτοι μια φωνή καί διά πολλής αποστροφής απέρριψαν πρότασιν τοιάυτην, καί επανήλθον είς Σκουλένιον καθυβρίζοντες τούτον ώς άνανδρον καί προδότην", σύμφωνα με το βιβλίο του Ιωάννη Φιλήμονα.

Στη σύναξη των οπλαρχηγών Καρπενησιώτη, Ιντσέ, Δαγκλιόστρο, Σταύρακα, Μάγκλαρη, Σφαέλο, Κοντογόνη, Σοφιανό, Καραγιώργη και του Κεφαλλονίτη καπετάνιου Μπαρμπαλιάρη, αρχηγός όλων των Ελλήνων ορίστηκε ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης (στον πίνακα του πολέμου αναφέρεται ως Αγραφιώτης).

Η σύγκρουση έγινε στις 17 Ιουνίου 1821, μπροστά στα μάτια των ρωσικών συνταγμάτων του στρατηγού Ζαμπανιώφ παρατεταγμένων στην απέναντι όχθη και Ελλήνων και Μολδαβών προσφύγων από το Ιάσιο. Τους επιτέθηκε πρώτος ο Κεχαγιάμπεης με δυο χιλιάδες πεζούς, τέσσερις χιλιάδες ιππείς και έξι κανόνια.[...]

Ο αγωνιστής Δημήτριος Σφήκας από τη Στεμνίτσα Αρκαδίας, ο οποίος πήρε μέρος στη μάχη ως εκατόνταρχος και επικεφαλής πλαγιοφυλακής 50 ιππέων, περιγράφει στα απομνημονεύματά του με τον τίτλο "Αναμνήσεις των εν Δακία γεγονότων του 1821" ότι λίγες εκατοντάδες Ελλήνων επαναστατών πολέμησαν εναντίον 8.000 Τούρκων, από τους οποίους οι 4.000 ήταν ιππείς, με αρχηγό τον πασά της Βραίλας Κεχαγιάμπεη.

Οι συνολικές απώλειες της Μάχης στο Σκουλένι υπολογίζονται για μεν τους Έλληνες σε 300 νεκρούς και 50 τραυματίες, για δε τους Τούρκους σε 1.600 νεκρούς και 200 τραυματίες. Ο Απόστολος Σταύρακας με 100 Κρητικούς και Ηπειρώτες, εξόντωσε την τουρκική εμπροσθοφυλακή. Ταυτόχρονα το ελληνικό πυροβολικό έβαλε με μεγάλη επιτυχία. Οι Τούρκοι οπισθοδρόμησαν. Οι τουρκικές επιθέσεις επαναλαμβάνονταν επί 8 ώρες.

Οι 400 Έλληνες όλο και λιγόστευαν. Πρώτοι έπεσαν οι Κόντος, Ίντες, Σταύρακας, Δάγκλιστρος, Σφαέλλος, Βαλσαμάκης, Κοντογόνης, Σοφιανός και οι άνδρες τους. Μόνο ο Καραγιώργης διασώθηκε, αν και πληγωμένος, περνώντας στην απέναντι όχθη.

Ανάμεσα στους λίγους που μάχονταν ακόμη έμεινε να πολεμάει ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης, "ό ανήρ ούτος τού μεγάλου χαρακτήρος και της ηρωικής καρδιάς" (Ιωάννης Φιλήμων). Όταν ο γενναίος καπετάνιος έριξε και τις τελευταίες βολές εναντίον των Τούρκων, πέταξε τα δύο πιστόλια του στο ποτάμι και κραδαίνοντας το σπαθί του όρμησε εναντίον των Τούρκων. Αφού σκότωσε έξι Τούρκους, τελικά έπεσε νεκρός.

agios-andreas-karpenisiotis

Το μνημείο του Αθ. Καρπενησιώτη στη γενέτειρά του, το χωριό Άγιος Ανδρέας Καρπενησίου

Ο Καρπενησιώτης αγωνίστηκε έως την τελευταία στιγμή, αλλά σκοτώθηκε, ενώ προσπαθούσε να διασχίσει με τους άντρες του τον Προύθο. Η εφημεριδα "Ταχύπτερος Φήμη", στην ελευθερη πατριδα, μετα από 13 χρονια, στις 13 Απριλίου 1845 γράφει για τον Αθανάσιο Καρπενησιώτη: "Ο δε αοίδιμος Καρπενησιώτης εν καιρώ της μάχης, ορμήσας με ξίφος εις την χείρα ως λέων εφόνευσε πολλούς. Τέλος εκόπη το ξίφος του εις το μέσον, αλλά και μόλον τούτο με το μισόν εφόνευσεν 6 Οθωμανούς και επιπεσόντων πολλών επάνω του, έπεσε και αυτός, θύμα υπέρ της πατρίδος, τον οποίον και νεκρόν κατέσφαξαν οι Τούρκοι μεληδόν..."

Όπως γράφει ο Κόκκινος στην "Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως": "… η μάχη αυτή δεν έχει ανάλογη εις τας σελίδας του Αγώνος ως προς την εκδήλωσιν ομαδικής ανδρείας και ηρωικής αντιμετωπίσεως βεβαίου θανάτου, παρά μόνον την μάχην του Αθανάσιου Διάκου εις την γέφυρα της Αλαμάνας και του Παπαφλέσσα εις το Μανιάκι".

ΠΗΓΗ: Ευρυτανικά Νέα, με πληροφορίες από Βικιπαίδεια και πηγές που μνημονεύονται

(ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ)