Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024

ev media-logo

ΒΙΒΛΙΟ. Και Τώρα, Ανθρωπάκο; Του Hans Fallada (Gutenberg, 640 σελ.)

772

Αρχές της δεκαετίας 1930 και η γερμανική κοινωνία βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Το κράτος αδυνατεί να πληρώσει τα χρέη του, οι μισθοί κατρακυλούν, οι απολύσεις είναι καθημερινό φαινόμενο, η ανεργία αυξάνεται ταχύτατα, το κυνήγι για την επιβίωση γίνεται ανελέητο, αγγίζοντας τα όρια του παραλογισμού και της βαναυσότητας, ενώ οι Ναζί εκμεταλλεύονται τα γεγονότα για να επεκτείνουν την προπαγανδιστική τους δράση. Τρία χρόνια πριν ο Χίτλερ καταλάβει την εξουσία ο Γιοχάνες Πίνεμπεργκ και η αγαπημένη του Έμα, το Μανάρι, όπως την αποκαλεί, μαθαίνουν πως πρόκειται να αποκτήσουν παιδί και αποφασίζουν να παντρευτούν. Εκείνος ελπίζει σε μια δεύτερη δουλειά για ν’ ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις, αλλά τελικά απολύεται και από αυτή που έχει. Έτσι, αναγκάζονται να μετακομίσουν στο Βερολίνο και εκεί  προσπαθούν όχι απλώς να εξασφαλίσουν το ψωμί τους αλλά και να διασώσουν την αξιοπρέπεια τους.

Στο πιο γνωστό του μυθιστόρημα, ο σπουδαίος Γερμανός συγγραφέας Hans Fallada σκιαγραφεί μ’ έναν εξπρεσιονιστικό τρόπο τις συνθήκες που επικρατούσαν στη χώρα του λίγο πριν την πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και την άνοδο των Ναζιστών στην εξουσία. Κι αυτό το κάνει με γλώσσα απλή, λιτή, σχεδόν ναϊφ, δίχως περιττά στολίδια και πολύπλοκες περιγραφές. Μια γλώσσα που θα μείωνε κάπως τη λογοτεχνική χάρη του κειμένου αν δεν υποβαστάζονταν από τη λεπτή ειρωνεία, τον σαρκασμό και την αποσπασματικότητα των περιγραφών του. Στοιχεία που παραπέμπουν στο μεγάλο αριστούργημα του Ντέμπλιν «Βερολίνο – Αλεξάντερπλατς», στοιχεία επηρεασμένα απ’ τις Καλές Τέχνες της εποχής και τους σπουδαίους εξπρεσιονιστές ζωγράφους.

Στοιχεία, τέλος, που κατορθώνουν να παραμερίζουν τις όποιες σχηματοποιήσεις και απλουστεύσεις της αφήγησης (η αφοσίωση και η πολιτική στράτευση της Έμας, π.χ., είναι μία απ’ αυτές) και δημιουργούν μια γκροτέσκο ατμόσφαιρα καθημερινού παραλογισμού, κάθιδρη, μεταφορικά βίαιη, τερατώδη ενίοτε, μέσα στην οποία πασχίζει να επιβιώσει η ανθρώπινη ύπαρξη τη στιγμή που αποκτάει συνείδηση του εαυτού της και της θέσης της μέσα στην κοινωνία.