Σάββατο, 20 Απριλίου 2024

ev media-logo

ΒΙΒΛΙΟ. Ο Πουλημένος, Paul Beatty (Καστανιώτης, 416 σελ.)

774

Ο αφηγητής της ιστορίας, με το παρατσούκλι «Πουλημένος», γεννημένος στο «αγροτικό γκέτο» του φανταστικού Ντίκενς στο Λος Άντζελες, δεν είναι ένας συνηθισμένος «έγχρωμος» άνθρωπος. Τον μεγάλωσε ο πατέρας του, ένας αμφιλεγόμενος ψυχολόγος και «ψυχικός» αρχηγός της κοινότητας στις δύσκολες στιγμές της, σαν πειραματόζωο για να στηριχθούν οι πρωτοποριακές και αλλόκοτες ιδέες του περί ρατσισμού. Όταν ο πατέρας του θα πέσει νεκρός απ’ τις σφαίρες των αστυνομικών, ο γιος καταλαβαίνει ότι τίποτα δεν πρόκειται ν’ αλλάξει παρά τις όποιες προσπάθειες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες. Παρακινημένος, έτσι, από τη ματαίωση και την παρακμή του τόπου του, αναλαμβάνει μια εξωφρενική πρωτοβουλία: την επαναφορά της δουλείας και του φυλετικού διαχωρισμού, ξεκινώντας αρχικά απ’ την οικειοθελή αποδοχή των υπηρεσιών ενός ηλικιωμένου συμπολίτη του, προχωρώντας στη συνέχεια στην επαναφορά της συμβολοποίησης του χωρικού διαχωρισμού των φυλών και καταλήγοντας στην ίδρυση και λειτουργία φυλετικά διαχωρισμένων σχολείων. Αναπόφευκτα, όλα αυτά τα γεγονότα θα τον οδηγήσουν ως κατηγορούμενο στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

Άγριο βιβλίο και ζόρικο. Κι όχι μόνο για το ύφος της γραφής του αλλά και για τον ανηλεή τρόπο με τον οποίο διοχετεύει στις σελίδες του την πολιτικοκοινωνική, πνευματώδη και αριστουργηματική του σάτιρα ο συγγραφέας. Μια σάτιρα, στα χνάρια της κληρονομιάς των Σουίφτ και Τουέην, που προσωπικά δεν μ’ έκανε να γελάσω καθόλου. Αντιθέτως: με προβλημάτισε, με δυσκόλεψε, μ’ έβαλε σε δεύτερες, βαθιές και πολύπλοκες σκέψεις. Μια σάτιρα που δε χαρίζεται σε κανέναν, που κρύβει πίσω απ’ το γκροτέσκο γέλιο της την αηδία του συγγραφέα της για τα πολλά (κι όχι μόνο για τα προφανή) κατεστημένα. Κατεστημένα των λευκών και κατεστημένα των «αραπάδων». Κατεστημένα των κυρίαρχων και κατεστημένα των κυριαρχημένων. Μια σάτιρα που σε πρώτο επίπεδο οφείλουμε να της υποκλιθούμε διότι είναι ευφυέστατη και διαρκώς ευρηματική, αλλά σε δεύτερο επίπεδο πρέπει να τη βάλουμε στο τραπέζι ανατομίας για να τη μελετήσουμε εξονυχιστικά. Και μέσα από ζητήματα όπως αυτά της φυλετικής ταυτότητας, της εθελούσιας υποταγής, της ανελευθερίας ως ζωτικό σημείο ατομικού και συλλογικού προσδιορισμού, των πολιτισμικών στερεοτύπων που αναπαράγουμε ως όντα «εσωτερικής αυτό-αποικιοποίησης», οφείλουμε να κρατήσουμε τουλάχιστον το «ζουμί» της:  ότι στην εποχή του Τραμπ και του κάθε Τραμπ και της ανόδου της ακροδεξιάς  η ραγδαία άνοδος του συντηρητισμού προκρίνεται ως η μόνη εφικτή λύση-έστω και εξωφρενική-για το καθολικό χάος του σήμερα. Δίκαια και δικαιολογημένα το βραβείο Booker 2016 δόθηκε σ’ αυτό το αριστουργηματικό βιβλίο.