Μια θανατηφόρα για τα πλατάνια ασθένεια απειλεί άμεσα τα φυσικά οικοσυστήματα της Ευρυτανίας. Ο μύκητας Ceratocystis platani πέρασε και στα όρια του νομού προκαλώντας την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους. Δεκάδες δένδρα έχουν ξεραθεί, κυρίως σε παραποτάμιες περιοχές και ρέματα. Στον καθορισμό σαράντα έξι (46) οριοθετημένων ζωνών προχώρησε το Δασαρχείο Καρπενησίου, λήψη μέτρων από τη Διεύθυνση Δασών Ευρυτανίας.

Στον καθορισμό 46 οριοθετημένων ζωνών στην περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου Καρπενησίου και στη λήψη μέτρων προχώρησε η Διεύθυνση Δασών Ευρυτανίας με σκοπό τον περιορισμό και την εξάλειψη του επιβλαβούς οργανισμού Ceratocystis platani που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους πλατάνου. «Ήταν θέμα χρόνου να εμφανιστεί η ασθένεια και στην Ευρυτανία», δηλώνουν οι δασοπόνοι.

Δεκάδες ξερά πλατάνια

Πριν λίγους μήνες, συνεργεία του Δασαρχείου Καρπενησίου εντόπισαν ξηράνσεις πλατάνων μέσα σε ποτάμια και ρέματα, κυρίως στη δυτική και νοτιοδυτική Ευρυτανία. Κατόπιν, ειδοποιήθηκε το Ινστιτούτο των Μεσογειακών, Δασικών Οικοσυστημάτων & Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων και υπάλληλοί του έλαβαν δείγματα, τα εξέτασαν στο εργαστήριο και επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του προβλήματος.

Όλοι οι γειτονικοί νομοί είχαν προσβεβλημένα πλατάνια -η Καρδίτσα, το Μουζάκι, η Άρτα, τα Γιάννενα κ.α· «ήταν ζήτημα χρόνου να περάσει και προς τα εδώ», δηλώνει στα «Ευρυτανικά Νέα» η κα Χατζηγιάννη Δήμητρα, Δασοπόνος στο Δασαρχείο Καρπενησίου.

Στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου, η Δ/νση Δασών Ευρυτανίας προχώρησε στον καθορισμό ζωνών (συνολικά 46) στην περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου Καρπενησίου με σκοπό τον περιορισμό και την εξάλειψη του επιβλαβούς οργανισμού. Πλατάνια που έχουν προσβληθεί από το μικρόβιο εντοπίστηκαν σε μια εκτεταμένη περιοχή, κυρίως στον δήμο Αγράφων -και πιο αναλυτικά στα χωριά/οικισμούς: Κέδρα, Γρανίτσα, Μάραθο, Πρασιά, Ραπτόπουλο, Λιθοχώρι, Λημέρι, Παλαιοκατούνα, Μοναστηράκι, Επινιανά, Άγραφα, Μαραθιά, Κερασοχώρι, Βίνιανη κ.α. Όσον αφορά στον δήμο Καρπενησίου, ξερά δέντρα καταγράφηκαν στην Αγία Βλαχέρνα, τη Χελιδόνα, το Δερμάτι και την Καρίτσα.

Σε ακτίνα 100μ γύρω από τον τόπο όπου διαπιστώθηκε ο επιβλαβής οργανισμός απαγορεύεται χωρίς την άδεια της Δασικής Υπηρεσίας να πραγματοποιηθούν χωματουργικές εργασίες σε θέσεις που φύονται πλατάνια (όπως οι καθαρισμοί δρόμων και ρεμάτων, αμμοληψίες). «Το ουσιαστικό κομμάτι και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον πρέπει να δοθεί στα μηχανήματα που κόβουν κλαδιά από τα πλατάνια, μηχανήματα πχ της ΔΕΗ που κάνουν καθαρισμούς το καλοκαίρι ή τα μεγάλα μηχανήματα των Δήμων που μπαίνουν μέσα στα ποτάμια· και αυτό γιατί το μικρόβιο υπάρχει και στο έδαφος, μεταφέρεται και στο ριζικό σύστημα», σημειώνει η κα Χατζηγιάννη.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα», προσθέτει, «εντοπίστηκε σε πλατανιές όπου γίνονται παραδοσιακά πανηγύρια, τα καλοκαιρινά ανταμώματα. Και αυτό γιατί, πριν τα πανηγύρια, συνεργεία αλλάζουν τη μορφολογία του εδάφους και πιθανόν μεταφέρουν το μικρόβιο από δέντρο σε δέντρο».

Απαραίτητη η πρόληψη

Όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε πλατάνια πρέπει να απολυμαίνονται πριν και μετά τη χρήση τους. «Σημειώνεται ότι επειδή η εξάπλωση πραγματοποιείται κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες, παρακαλούμε τους κατοίκους της Ευρυτανίας στο εξής πριν από οποιαδήποτε επέμβαση σε περιοχή που φύεται ακόμα και ένα 1 άτομο πλατάνου να ειδοποιούν τον δασοφύλακα της περιοχής τους για τις κατάλληλες οδηγίες», τονίζει σε ανακοίνωσή του το Δασαρχείου Καρπ/σίου.

Καταστρεπτική ασθένεια

Το παθογόνο εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 2003 στη Μεσσηνία και μέσα σε μια δεκαετία επεκτάθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Το 2010 ο μύκητας C. platani καταγράφηκε στην Ήπειρο και το 2011 στη Θεσσαλία, ενώ το 2017 εντοπίστηκε στη Στερεά Ελλάδα, στις ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας και Φωκίδας. Πιθανόν να υπάρχει και σε άλλες περιοχές της χώρας και να μην έχει ακόμα καταγραφεί.

Ο μύκητας C. platani προσβάλει μόνο είδη πλατάνου (Platanus) και δεν προκαλεί ασθένεια σε κανένα άλλο είδος φυτού. Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι θανατηφόρος. Εάν ένα δένδρο πλατάνου προσβληθεί από το παθογόνο είναι καταδικασμένο να νεκρωθεί και δεν υπάρχει μέθοδος «ίασης».

Στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο η ασθένεια έχει δημιουργήσει εκτεταμένες καταστροφές, νεκρώνοντας χιλιάδες δένδρων πλατάνου κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων. Οι νεκρώσεις δένδρων πλατάνου σε ορισμένα ποτάμια καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, με καταστροφή της παρόχθιας βλάστησης σε μήκος αρκετών χιλιομέτρων και το παθογόνο συνεχώς επεκτείνεται σε νέες περιοχές. Ο ανατολικός πλάτανος είναι ένας πολύ ευπαθής ξενιστής στο μύκητα C. platani και στην Ελλάδα είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που η ασθένεια έχει λάβει τόσο μεγάλη έκταση σε φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου.

«Δεν καταστρέφονται όλα τα πλατάνια μεμιάς, ωστόσο κάθε χρόνο θα έχουμε σημαντικές απώλειες», επισημαίνει η δασοπόνος κα Χατζηγιάννη, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες από την εξάπλωση του μεταχρωματικού έλκους.

«Πρόκειται για ένα δέντρο (σ.σ πλάτανος) που κρατάει τη γη στη μορφή που είναι σήμερα. Εάν καταστραφούν τα πλατάνια από τα ποτάμια, θα έχουμε πλημμύρες· επίσης, θα αλλάξει η μορφή στα ποτάμια, κάτι που θα έχει συνέπειες στον τουρισμό», καταλήγει.