Οι καιρικές συνθήκες των τελευταίων εβδομάδων στην Ευρυτανία δεν έχουν ευνοήσει, ακόμα, τους μανιταροκυνηγούς που εξορμούν στα δάση για να βρουν και να συλλέξουν τα περιζήτητα «αρνάκια» ή «κυπαρισσάκια», όπως τα λέμε στον τόπο μας -μορχέλες, όπως είναι επιστημονικά γνωστές.
Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό μανιτάρι της άνοιξης που φυτρώνει κυρίως τον Απρίλη και τον Μάη σε κωνοφόρα δάση (ελάτης, πεύκου κ.α.), ενώ η ανάπτυξή του ευνοείται σε περιοχές που έχουν πρόσφατα καεί. Κάθε χρόνο πέριξ του Καρπενησίου (Κώνισκος, Κορυσχάδες, Στένωμα κ.α.), αλλά και σε πολλά χωριά σε ολόκληρο τον νομό, οι μανιταρόφιλοι, με καλάθια ανά χείρας, αναζητούν τα «αρνάκια», που μαγειρεμένα είναι εκλεκτός μεζές, με πλούσια γεύση και αρώματα.
Οι ειδικοί λένε πως οι μορχέλες, αν εξαιρέσει κανείς τις ευρωπαϊκές τρούφες, είναι από τα πιο νόστιμα και περιζήτητα μανιτάρια του κόσμου· γι’ αυτό με αληθινό πάθος τις κυνηγούν παντού οι καλοφαγάδες και δίκαια τις εξυμνούν οι μανιταράδες, ενώ ξεχωριστή θέση έχουν στη γαλλική κουζίνα. Το συγκεκριμένο μανιτάρι πρέπει πάντα να καταναλώνεται μαγειρεμένο, καθώς ωμό είναι σε θέση να προκαλέσει προβλήματα στον άνθρωπο.
Είναι μανιτάρια με ασυνήθιστη εμφάνιση. Μοιάζουν με σφουγγάρι ή δεσποτική μίτρα, που είναι τοποθετημένο πάνω σ’ ένα πόδι κοντόχοντρο άσπρο στο χρώμα και κούφιο. Μπορεί να ’ναι ανώμαλο ή αντίθετα, κυλινδρικό, στρογγυλωτό ή κωνικό, πάντα όμως σκαμμένο στην εξωτερική του επιφάνεια από λακκούβες μικρές ή μεγάλες, ρηχές ή βαθιές, σαν τα κελιά κερήθρας μελισσιού.
Επίσης το καπέλο είτε είναι ενωμένο με το πόδι του μανιταριού είτε βρίσκεται σε απόσταση από αυτό μ’ ένα αυλάκι. Πρόκειται για ένα χρήσιμο χαρακτηριστικό γνώρισμα για τη διάκριση των ειδών, που δεν είναι και τόσο εύκολη. Όσο για τον χρωματισμό του, αυτός ποικίλλει, ανάλογα με το είδος και την ηλικία, από το ασπρουδερό ως το καστανόμαυρο, που περνάει από το σταχτί και το ξανθωπό. Το ύψος του μανιταριού ποικίλλει στα διάφορα είδη από 5-15 εκατοστά.
Γενικά οι μορχέλες εύκολα αναγνωρίζονται, χάρη στο ιδιόμορφο σχήμα του καπέλου τους. Γι’ αυτό κι ένας αρχάριος ακόμη μπορεί να τις μαζέψει και να τις φάει άφοβα. Όμως όσο εύκολα αναγνωρίζονται, τόσο δύσκολα ανακαλύπτονται.
Ωστόσο, οι ντόπιοι έμπειροι μανιταροκυνηγοί, έχοντας πλέον μάθει το μικροκλίμα της περιοχής και τις «απαιτήσεις» της μορχέλας, μάλλον δεν δυσκολεύονται για να γυρίσουν σπίτι με αξιόλογη συγκομιδή -κάτι που βέβαια εξαρτάται και από την καρποφορία κάθε χρονιάς.
Όπως αναφέρει το ΚΠΕ Καρπενησίου, πάντως, αν και εδώδιμα, χρειάζονται προσοχή γιατί μετρίως μαγειρεμένα (<30’) είναι δηλητηριώδη. Σε κατάλογο του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τα μανιτάρια της Ευρυτανίας, διακρίνουμε τρία (υπο)είδη του συγκεκριμένου μανιταριού:
1. Τη Morchella Deliciosa, Μορχέλα η Νόστιμη (Αρνάκι), 2. Τη Morchella Deliciosa var. incarnata, Μορχέλα η Νόστιμη ποικ. η σαρκόχρωμη και, 3. Μοrchella elata, Μορχέλα η Εξέχουσα (Αρνάκι).
*Με στοιχεία από το βιβλίο «Τα μανιτάρια του βουνού και του κάμπου» του γεωπόνου Δημήτρη Κελτεμλίδη, και το ΚΠΕ Καρπενησίου
