Ρεπορτάζ από την έντυπη έκδοση της Τετάρτης, 14 Νοεμβρίου 2018
Χρέος απέναντι στην ιστορία και την αυτοθυσία των αγωνιστών της εποποιίας του ’40 αποτελεί η διαδικασία ταυτοποίησης των οστών των πεσόντων του αλβανικού μετώπου. Σε διακόσιους (200) εκτιμάται ο αριθμός των Ευρυτάνων που έπεσαν νεκροί στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο· οι περισσότεροι απ’ αυτούς παραμένουν δίχως ταυτοποίηση, σχεδόν οκτώ δεκαετίες αργότερα.
Μια εκκρεμότητα 78 χρόνων
Μετά τη συμφωνία Ελλάδας και Αλβανίας για την αναζήτηση των οστών 7.976 Ελλήνων πεσόντων κατά το έπος του 1940-41 στη Βόρειο Ήπειρο και τον τιμητικό ενταφιασμό τους, άρχισαν στις αρχές του τρέχοντος έτους (2018) οι εργασίες αναζήτησης, εκταφής και προσδιορισμού της ταυτότητας των ηρώων, ώστε να αποδοθεί η δέουσα τιμή και έκφραση ευγνωμοσύνης στους απλούς αυτούς ανθρώπους που θυσιάστηκαν για την πατρίδα.
Τα Αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού αναφέρουν πως από την έναρξη του πολέμου και μέχρι τις 28 Απριλίου 1941 οι απώλειες (φονευθέντες και εξαφανισθέντες) στο αλβανικό μέτωπο, έφτασαν τους 13.936 αξιωματικούς και οπλίτες. Από το σύνολο των νεκρών στις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών, οι 7.796 έμειναν στην Αλβανία, θαμμένοι ή άταφοι, ενώ 5.960 ετάφησαν σε νεκροταφεία εντός του ελληνικού εδάφους.
Το 2009, Ελλάδα και Αλβανία κατέληξαν σε συμφωνία για τις εκταφές των πεσόντων. Χρειάστηκε να περάσουν άλλα εννέα χρόνια προτού ξεκινήσουν οι έρευνες στην Αλβανία στα τέλη Ιανουαρίου του ’18. Μάλιστα, για την υλοποίηση της διαδικασίας ταυτοποίησης των εντοπιζόμενων οστών, έχει ήδη δημιουργηθεί βάση δεδομένων δειγμάτων αίματος των συγγενών/απογόνων των πεσόντων, από το τμήμα Μοριακής Βιολογίας του 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών.
Τον περασμένο Οκτώβριο, με μία λιτή τελετή ενταφιάστηκαν στο τόπο όπου έγραψαν ηρωικά το Έπος του 1940-41, στα στενά της Κλεισούρας στην Αλβανία, στο χωριό Ντραγκότι, 573 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί.
Όπως αναφέραμε, η αναζήτηση των οστών στη συγκεκριμένη περιοχή είχε ξεκινήσει τον Ιανουάριο και από τότε έως σήμερα εντοπίστηκαν περίπου 700 Έλληνες. Τον Ιούλιο, τα οστά των πρώτων 100 είχαν μεταφερθεί στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο χωριό Βουλιαράτι.
Οι Ευρυτάνες του έπους
Σε διακόσιους (200) εκτιμά τους Ευρυτάνες πεσόντες του ’40 ο κ. Κώστας Παπαδόπουλος, συγγραφέας του βιβλίου «Νεκροί και Μνήμες», μια έκδοση-θησαυρός μνήμης της Πανευρυτανικής Ένωσης (2015), που ήταν αποτέλεσμα επίπονης και επίμονης έρευνας σχεδόν τριάντα ετών. Στις σελίδες του βιβλίου ζωντανεύει η θύμηση των συμπατριωτών μας που έπεσαν υπέρ πατρίδος και έρχονται στο φως συγκλονιστικές αφηγήσεις, μαρτυρίες και φωτογραφίες από τη φρίκη του πολέμου και το πνεύμα αυτοθυσίας των πεσόντων.
Όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο, στο αλβανικό μέτωπο σκοτώθηκαν 200 Ευρυτάνες, 12 αξιωματικοί (6 έφεδροι και 6 μόνιμοι) και 188 στρατιώτες -που είτε ήδη υπηρετούσαν τη θητεία τους είτε επιστρατεύτηκαν την περίοδο εκείνη. Από αυτούς, οι περισσότεροι δεν έχουν ταυτοποιηθεί, σχεδόν οκτώ δεκαετίες μετά.
Στο κοιμητήριο του χωριού Βουλιαράτι (φωτο κάτω), στη Βόρεια Ήπειρο, βρίσκονται θαμμένα τα οστά τριών (3) Ευρυτάνων, ενώ τα οστά ακόμα 9 συντοπιτών μας είναι αποθηκευμένα σε οστεοφυλάκια δημόσιων ελληνικών νοσοκομείων και μεμονωμένοι ακόμα πεσόντες ενταφιάστηκαν στα νεκροταφεία των ευρυτανικών χωριών απ’ όπου κατάγονταν (ή αλλού).
Δεκάδες, ωστόσο, παραμένουν οι περιπτώσεις όπου δεν έχει καταστεί ακόμα εφικτή η ταυτοποίηση των Ευρυτάνων νεκρών του πολέμου. Όπως αναφέρει στα «Ευρυτανικά Νέα» ο κ. Παπαδόπουλος, προς αυτή την κατεύθυνση αναγκαία είναι η κινητοποίηση των συγγενών πεσόντων. Ήδη, έχουν ειδοποιηθεί και έχουν δώσει δείγμα DNA, μέσω μιας απλής αιμοληψίας, αρκετοί Ευρυτάνες συγγενείς/απόγονοι αγωνιστών του ’40.
Στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο 401, στο εργαστήριο του Κέντρου Μοριακής Βιολογίας των Ενόπλων Δυνάμεων, ο επικεφαλής κ. Παναγιώτης Μενούνος ασχολείται εδώ και μια δεκαετία με το ζήτημα της ταυτοποίησης των πεσόντων. Όπως λέει, η πλέον απαιτητική διαδικασία είναι η απομόνωση του DNA από τα οστά των πεσόντων και στη συνέχεια η σύγκριση του με εκείνα των συγγενών. Μιλώντας πριν λίγους μήνες στην κάμερα του gr.euronews.com, είχε αναφέρει σχετικά με τη διαδικασία:
«Παίρνουμε τμήμα οστού μετά την εκταφή. Στη συνέχεια αυτό καθαρίζεται για να απομακρυνθούν οι επιφανειακές προσμίξεις, τόσο με μηχανικά μέσα, όσο και με ήπια απορρυπαντικά. Στη συνέχεια κονιορτοποιείται. Η σκόνη αυτή χρησιμοποιείται για να απομονωθεί το DNA. Το τελευταίο βήμα περιλαμβάνει την ανάλυση αλληλουχιών του μιτοχονδριακού DNA και συσχέτιση με τους πεσόντες αλλά και τους συγγενείς (…)».
Για τον εντοπισμό των οστών των πεσόντων και την αναγνώριση της ταυτότητας οι συγγενείς μπορούν να απευθύνονται:
Στο ΓΕΕΘΑ, αρμόδια Υπηρεσία παρακολούθησης έργου, για τους πεσόντες (Τηλ: 210 6573274 και 210 6575020), στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, Τμήμα Μοριακής Βιολογίας, που διενεργεί εξετάσεις για την ταυτοποίηση - DNA (τηλ: 210 7494749) και στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (τηλ: 210 3221569 και 210 3221747). Παράλληλα, πρόθυμος να κατευθύνει τους συγγενείς Ευρυτάνων πεσόντων είναι και ο κ. Κώστας Παπαδόπουλος (τηλ: 6977366813).
Οι επιστήμονες εκτιμούν πως η διαδικασία θα πάρει χρόνο. Είναι αποφασισμένοι όμως, να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση αυτής της εθνικής, ιστορικής και ανθρωπιστικής υποχρέωσης. Είναι μια οφειλόμενη απόδοση τιμής στους ήρωες του πολέμου -έστω και με καθυστέρηση δεκαετιών.
