Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024

ev media-logo

Ανακαλύπτοντας τα μυστικά του Σύμπαντος, από τα 1000 μέτρα της Ευρυτανίας. Συνέντευξη με τον πρόεδρο ερασιτεχνών αστρονόμων

Δέκα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει ο σύλλογος φίλων ερασιτεχνών αστρονόμων Ευρυτανίας και με την αφορμή αυτή, στα «Ευρυτανικά Νέα» μίλησε ο πρόεδρός του, Δημήτρης Δεληγεωργόπουλος. Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, αναφέρεται στη δράση, τον ρόλο και τους στόχους του συλλόγου «Αρτεμις», εξηγεί το όραμα δημιουργίας μιας «αστροφάρμας» στην περιοχή του Αγ. Νικολάου και τις προοπτικές του «αστροτουρισμού», προβλέπει ραγδαίες εξελίξεις στη γνώση μας γύρω από το Σύμπαν τα επόμενα χρόνια, μιλά για τις πιθανότητες ύπαρξης εξωγήινης ζωής και χαρακτηρίζει «κερδοσκοπικό τσαρλατανισμό» τα ζώδια και την αστρολογία.1

Κοιτώντας τον Γαλαξία μας, από τα βόρεια του Καρπενησίου

ΕΡ. Ως πρόεδρος στον σύλλογο Αστρονομίας «Άρτεμις», πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία και τη δράση του αυτά τα χρόνια. Τελικά, οι Ευρυτάνες ενδιαφέρονται για το αντικείμενο;

ΑΠ. Ο σύλλογος μας ιδρύθηκε το 2010. Ήμασταν τότε 4-5 άτομα τα οποία έτυχε και γνωριστήκαμε έχοντας αυτήν την αγάπη για εξερεύνηση και μάθηση του νυχτερινού ουρανού. Εγώ έχοντας πολλά χρόνια στον χώρο της παρατηρησιακής αστρονομίας και ενώ είχα ξεκινήσει την αστροφωτογραφία, είχα δείξει στην παρέα τότε κάποια πράγματα που τους άρεσαν πολύ. Έτσι είπαμε να ιδρύσουμε τον Σύλλογο αστρονομίας Ευρυτανίας Άρτεμις. Με πολύ μεγάλη υποστήριξη (μέχρι και σήμερα φυσικά) από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καρπενησίου, κάναμε κάποιες εκδηλώσεις. Κατά την έναρξη θυμάμαι είχε προσέλθει αρκετός κόσμος.

Οι δράσεις που κάναμε σε αυτά τα χρόνια είναι πάνω-κάτω οι ίδιες που κάνουν όλοι οι σύλλογοι αστρονομίας στην Ελλάδα, δηλαδή κάποιες παρουσιάσεις σε σχολεία σχετικά με την αστρονομία και τις τελευταίες ανακαλύψεις επάνω στο χώρο του διαστήματος. Επίσης, κάνουμε αστροβραδιές κατά τη διάρκεια του χρόνου -κατά μέσο όρο δύο με τρεις. Η μία από αυτές είναι πάντα στις Γιορτές Δάσους τον Αύγουστο. Στις αστροβραδιές δείχνουμε στον κόσμο τους αστερισμούς, λέμε την ιστορία που υπάρχει πίσω από αυτούς καθώς και κάποιες επιστημονικές πληροφορίες επάνω σε αυτό που βλέπουν. Επίσης με διάφορα τηλεσκόπια τους δείχνουμε νεφελώματα, γαλαξίες, αστρικά σμήνη και τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Ο σύλλογός μας ασχολείται και με δράσεις εκτός Ευρυτανίας, όπως ομιλίες σχετικές με αστρονομία και την επιστήμη των τηλεσκοπίων σε άλλες περιοχές της Ελλάδος. Ως πρόεδρος του συλλόγου Αστρονομίας Άρτεμις και έχοντας τη γνώση πολλών τεχνικών θεμάτων επάνω στα τηλεσκόπια και στην παρατήρηση του ουρανού, μεταφέρω τις γνώσεις αυτές διάμεσου των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Γνωρίζαμε ότι θα ήταν δύσκολο στην περιοχή μας να υπάρξει μεγάλο ενδιαφέρον, κυρίως λόγω πληθυσμού και λόγω διαφορετικού είδους δραστηριοτήτων που έχει συνηθίσει ο κόσμος της Ευρυτανίας. Με την πάροδο των ετών το ενδιαφέρον της τοπικής κοινωνίας, έχει μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους επισκέπτες που έρχονται στον τόπο μας. Σε αυτό συμβάλει βέβαια και ο μοναδικός σκοτεινός και καθαρός ουρανός που έχουμε λόγο μειωμένης φωτορύπανσης και υψομέτρου. Τον σύλλογο σήμερα, τον κρατάμε ουσιαστικά τα ίδια 4-5 άτομα που ήμασταν πριν 7 χρόνια. Ο καθένας στον τομέα του προσφέρει τις γνώσεις του στον κόσμο και κυρίως στα παιδιά μας. Στο Καρπενήσι, υπάρχει σήμερα ενεργό πλέον Αστεροσκοπείο το οποίο συμμετέχει σε ομάδες έρευνας και συνεργάζεται τα 2 τελευταία χρόνια και με το αστεροσκοπείο της Ύπατης.

ΕΡ. Παράλληλα, στην περιοχή του Αγίου Νικολάου διατηρείτε μια «αστροφάρμα». Τι ακριβώς είναι ακριβώς και τι προσφέρει;

ΑΠ. Η ιδέα της δημιουργίας αυτής της «Αστροφάρμας» ξεκίνησε από το 2012, παράλληλα με την ίδρυση του συλλόγου. Ανήκει στον οικισμό «Λεύκα» και είναι ένα όνειρο που θέλω να πραγματοποιήσω και να ολοκληρώσω. Αυτό το μικρό αστεροσκοπείο ξεκίνησα να το φτιάχνω με πολύ κόπο σιγά-σιγά μονός μου και το λειτουργικό του μέρος, είναι ήδη ολοκληρωμένο. Επίσης, αυτό το αστεροσκοπείο λαμβάνει τις μαγευτικές εικόνες από τα βάθη του σύμπαντος και συμμετέχει στην ερευνά κυρίως εξωπλανητών. Όλα αυτά είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο και μπορείτε να τα δείτε μέσω της προσωπικής μου σελίδας www. edsro.eu αλλά και στο Facebook στη σελίδα του συλλόγου αστρονομίας Άρτεμις.

Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι τον τελευταίο χρόνο έχει εγκατασταθεί και ένα ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου τριών μέτρων, το οποίο όταν θα λειτουργήσει, θα κάνει έρευνα επάνω στις ηλιακές κηλίδες. Ήδη έχω ξεκινήσει τη δραστηριότητά μου επάνω στην έρευνα των Εξωπλανητών και ανήκω σε μία ομάδα όπου ασχολούμαστε με αυτό.

Το πάρκο θα ολοκληρωθεί όταν μπορέσω να φτιάξω μία εγκατάσταση ώστε να μπορεί να έρχεται ο κόσμος, να κάνουμε κάποια σεμινάρια και τα βράδια να εκμεταλλευόμαστε τον σκοτεινό ουρανό, δείχνοντας live με τα τηλεσκόπια, τους πλανήτες, τους γαλαξίες και όλη την μαγεία που μας προσφέρει το σύμπαν. Αυτή η δραστηριότητα λέγεται αστροτουρισμός και σε άλλα μέρη της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης είναι πραγματικότητα και φέρνει αρκετό κόσμο σε αυτές τις περιοχές.3

Με παιδιά, στην Αστροφάρμα, στη "Λεύκα" του Αγίου Νικολάου

ΕΡ. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει συντελεστεί αλματώδης πρόοδος στη γνώση γύρω από το σύμπαν. Τι προβλέπετε για τα επόμενα χρόνια, που μπορεί να φθάσει η αστρονομία;

Όντως, τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας επάνω στα όργανα παρατήρησης του διαστήματος αλλά και της διαστημικής τεχνολογίας, οι ανακαλύψεις που γίνονται είναι ιλιγγιώδεις. Το μαγικό βέβαια που συμβαίνει είναι, ότι όσο πιο πολλά ανακαλύπτουμε για το σύμπαν τόσο πιο πολλά είναι τα ερωτήματα που δημιουργούνται μετά. Αυτό δείχνει πόσο περιορισμένες είναι οι γνώσεις που έχουμε μέχρι τώρα αλλά και ποσό μικρό είναι το ποσοστό του σύμπαντος που αντιλαμβανόμαστε, εξαιτίας των περιορισμένων αισθήσεων που έχουμε.

Η αστρονομία και όλοι οι κλάδοι της (αστροφυσική - αστροβιολογία κλπ.) με τη βοήθεια της τεχνολογίας διευρύνουν το πεδίο για να «δούμε» και αλλά πράγματα πέρα των αισθήσεων μας. Βλέπουμε καταστάσεις στον μακρόκοσμο αλλά και στον μικρόκοσμο (κβαντική μηχανική) τα οποία φαίνονται «μαγικά» και χωρίς εξήγηση μέχρι στιγμής, να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας. Αυτά τα φαινόμενα τα δεχόμαστε προς το παρόν σαν δεδομένα μην μπορώντας με την περιορισμένη ακόμη γνώση μας να τα εξηγήσουμε.

Βλέπουμε την επιστήμη της Φυσικής να εξηγεί άψογα τα φαινόμενα του πλανήτη μας και της πλανητικής γειτονιάς μας, αλλά οι εξηγήσεις να σταματούν στις Μαύρες Τρύπες όπου το σύμπαν αποκόπτεται μέσα τους χωρικά και χρονικά ή π.χ στην αρχή του σύμπαντος (Big Bang) όπου πριν τη δημιουργία του χωροχρόνου δεν γνωρίζουμε τίποτα, ή και ακόμα στα σωματίδια της ίδιας της ύλης τα οποία χωρικά και χρονικά δεν μπορείς να προσδιορίσεις την ακριβή θέση τους. Από αυτά βεβαία τα σωματίδια είναι φτιαγμένο το σύμπαν και κατά επέκταση και εμείς. Πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια οι ανακαλύψεις επάνω στον τομέα της αστρονομίας και της αστροφυσικής, θα είναι ραγδαίες. Αυτά που θα δούμε στο μέλλον πιστεύω ότι θα φτάνουν τα όρια της φαντασίας του σήμερα. Άλλωστε και τα σημερινά επιτεύγματα ήταν απλή… φαντασία 100 χρόνια πριν.

Μην ξεχνάμε, ότι σχεδόν όλες οι επιστήμες ασχολούνται με ό,τι έχει σχέση με τον πλανήτη μας και ό,τι συμβαίνει επάνω σε αυτόν. Ο πλανήτης μας, είναι ένας κόκκος που κλίνει προς το τίποτα σε σχέση με το σύμπαν. Η αστρονομία και οι κλάδοι της λοιπόν ασχολούνται με ολόκληρο αυτό το αχανές σύμπαν. Αυτό πιστεύω είναι πολύ σημαντικό.

2

Ο Δημήτρης Δεληγεωργόπουλος

ΕΡ. Εν έτη 2019 και ακόμα ολόκληρες τηλεοπτικές εκπομπές έχουν ως θέμα τα… ζώδια. Ποια η άποψή σας περί αστρολογίας;

Πρόκειται για ένα κάκιστο φαινόμενο δυστυχώς, που στην Ελλάδα έχει πάρει τραγικές διαστάσεις. Είναι ένα φαινόμενο που αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό σε χώρες όπου ΔΕΝ δίνονται τα επιστημονικά θεμέλια τα οποία θα προσδώσουν την ανάλογη γνώση στον άνθρωπο, κυρίως από τη μικρή του ηλικία.

Όταν στην χώρα μας, όπου κύριο μάθημα θα έπρεπε να είναι η αστρονομία εμείς την καταργούμε από τα σχολεία, είναι φυσικό και επόμενο η αστρολογία, ο τσαρλατανισμός και όλες οι υποκατηγορίες τους να ανθούν στο έθνος μας. Οι άνθρωποι, λοιπόν, όταν δεν έχουν μάθει τα βασικά για τον κόσμο που τους περιβάλλει -και σε αυτό φταίει σε μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό σύστημα, λογικό και επόμενο είναι να στρέφονται στις εύκολες «εξηγήσεις» και «προβλέψεις» που σου δίνουν οι «αστρολόγοι», όπου σε γεμίζουν με ένα σωρό ασυναρτησίες, χωρίς κανένα επιστημονικό υπόβαθρο. Φανταστείτε ότι οι αστρολογικοί χάρτες που χρησιμοποιούν δεν ισχύουν σήμερα εφόσον είναι μιας άλλης εποχής, όπου τα ζώδια ήταν σε άλλη θέση. Αλλά και σωστά να ήταν δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ επιρροή από τα ουράνια σώματα του πλανητικού μας συστήματος επάνω στον Άνθρωπο, πλην της ασθενούς (για εμάς) βαρυτικής. Εξαιρετικά επίσης μεγάλη ευθύνη για την κατάντια αυτή, έχουν ορισμένα μέσα ενημέρωσης και το ίντερνετ που προωθούν αυτόν τον κερδοσκοπικό τσαρλατανισμό με εξαιρετικό ζήλο.

Τα ζώδια είναι τυχαίοι σχηματισμοί κοντινών αστέρων, στους οποίους, τα αρχαία χρόνια, έδωσαν οι άνθρωποι ένα σχήμα για να αναγνωρίζουν την θέση τους στον ουρανό. Αυτοί οι σχηματισμοί τους βοηθούσαν να υπολογίζουν τους μήνες και τις εποχές, για τη γεωργία και για άλλες δραστηριότητες που είχαν στη ζωή τους. «Χτυπήστε» σήμερα στο ίντερνετ τη λέξη «ζώδια» και δείτε τι θα βγει. Ελπίζω ο κόσμος να ενημερωθεί για το τι πλάνη προωθεί η σημερινή «αστρολογία» και να κάνει στροφή στην επιστήμη και την γνώση.

ΕΡ. Κάτι τελευταίο: Γιατί δεν έχουμε ανακαλύψει -ακόμα- εξωγήινη ζωή; Πόσο κοντά (ή όχι) θεωρείτε πως είναι μια τέτοια εξέλιξη;

ΑΠ. Ο πρώτος και κυριότερος λόγος είναι η τεράστια απόσταση μεταξύ των αστρικών συστημάτων. Το σημερινό επίπεδο της αστρονομίας είναι σε θέση μόνο να βλέπει διελεύσεις πλανητών σε άλλα ηλιακά συστήματα, να υπολογίζει τις τροχιές τους και να εντοπίζει το μέγεθός τους. Η νέα γενιά τηλεσκοπίων, η οποία θα είναι στο διάστημα τα επόμενα 4-5 χρόνια, θα μπορεί να βλέπει και απευθείας πλέον τους πλανήτες και να εντοπίζει τη δομή της ατμόσφαιράς τους. Από τα ίχνη των αερίων που θα υπάρχουν στις ατμόσφαιρες αυτών των εξωπλανητών, θα μπορούμε να καταλάβουμε αν έχει εξελιχθεί η ζωή σε αυτούς τους πλανήτες ή όχι. Αλλά βέβαια δεν θα μπορούμε να ξέρουμε, τι είδους ζωή θα είναι αυτή. Και όλα αυτά βέβαια θα ισχύουν μόνο για τους κοντινούς αστέρες, που θα απέχουν από τον ήλιο μας μερικές δεκάδες με εκατοντάδες έτη φωτός.

Ένας δεύτερος σημαντικός λόγος είναι επίσης, το θέμα του χρόνου. Από την αρχή του σύμπαντος έχουν περάσει περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Αν αυτά τα 14 δισεκατομμύρια χρόνια ήταν ένα εικοσιτετράωρο δικό μας, το ανθρώπινο είδος υπάρχει στη γη μόνο το τελευταίο δευτερόλεπτο. Σε όλα αυτά τα τρισεκατομμύρια, τρισεκατομμυρίων αστέρων που υπάρχουν στο σύμπαν μέσα σε αυτό το τεράστιο χρονικό διάστημα, θα μπορούσε να έχει επέλθει ζωή και να έχει εξαφανιστεί σε εκατομμύρια σημεία στο σύμπαν, χιλιάδες φορές. Οπότε μπορούμε μόνο να βασιζόμαστε σε πιθανότητες με βάση τη στατιστική. Ένα μεγάλο επίτευγμα για την εύρεση ζωής, θα είναι αν στους πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος βρούμε έστω και μικροβιακή ζωή. Εάν γίνει αυτό τα επόμενα χρόνια είναι σχεδόν βέβαιο ότι η ζωή υπάρχει σε όλο το σύμπαν έστω και στην αρχέγονη μορφή της.

Το αν υπάρχει βέβαια εξελιγμένη μορφή ζωής που έχει συνείδηση όπως ο άνθρωπος, θα είναι αρκετά σπάνιο αλλά όχι αδύνατο, σύμφωνα με την δική μου γνώμη. Αρκετοί επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι σε κάθε γαλαξία, πρέπει να υπάρχουν δύο με τρεις εξελιγμένες μορφές ζωής στην τωρινή χρονική περίοδο που υπάρχουμε και εμείς. Για εμάς το παν είναι να βρεθεί η μικροβιακή ζωή στους πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος, όπως στον Άρη στην Ευρώπη, στον Τιτάνα όπου έχουν βρεθεί στοιχεία που δείχνουν μεγάλες πιθανότητες να υπάρχει αυτό. Οπότε περιμένουμε τα επόμενα χρόνια, τα ρομποτικά οχήματα που κατασκευάζουμε να μας δώσουν τις πρώτες θετικές απαντήσεις…4

Στο Αστεροσκοπείο Υπάτης, μαζί με τον ακαδημαϊκό-διαστημικό επιστήμονα κ. Στάματη Κριμιζή (μέσον) και τον κ. Θεοφάνη Σμάνη, πρόεδρο Συλλ. Ερασιτεχνών Αστρονόμων Φθιώτιδας

5

Από την παρουσίαση σε μαθητές/τριες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, στο Συνεδριακό Κέντρο