Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024

ev media-logo


Ο Διονύσης Παρούτσας γράφει για την Ημέρα της Μητέρας και την ιστορία καθιέρωσης της γιορτής, από την έντυπη

άρθρο από την έντυπη έκδοση

Την Κυριακή ήταν η Ημέρα της Μητέρας. Μια γιορτή από αυτές που θεσπίστηκαν διεθνώς από οργανισμούς και οργανώσεις, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τους ανθρώπους πάνω σε διάφορα ζητήματα ισότητας, ή να προωθήσουν πολιτικές που αφορούν, για παράδειγμα, το δημογραφικό πρόβλημα.900

Το τι σημαίνει η μάνα για τον καθένα αλλά και για το συλλογικό υποσυνείδητο, ιδιαίτερα στην ελληνική κουλτούρα, δεν χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς. Τόμοι ποίησης και χιλιόμετρα ελληνικών ταινιών διαμόρφωσαν την τάση στην οποία μετέχουμε όλοι και όλες. Εντούτοις, αξίζει τον κόπο, με αφορμή τον εορτασμό, να αναφερθούμε στην ιστορία της θέσπισής του, σε παγκόσμιο επίπεδο.

H Ημέρα της Μητέρας, λοιπόν, είναι μια γιορτή προς τιμήν των μητέρων, της μητρότητας, των μητρικών δεσμών και της επιρροής των μητέρων στην κοινωνία. Γιορτάζεται σε διαφορετικές ημερομηνίες, σε πολλά μέρη του κόσμου, συνήθως την άνοιξη. (π.χ., τον Απρίλιο - Μάιο στο βόρειο ημισφαίριο, τον Οκτώβριο στην Αργεντινή, που είναι άνοιξη στο νότιο ημισφαίριο, αλλά τον Μάιο στην Αυστραλία). Συμπληρώνει παρόμοιες γιορτές προς τιμήν των μελών της οικογένειας, όπως η Ημέρα του Πατέρα ή η Ημέρα των Αδελφών.

Ο εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας άρχισε στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές του 20ου αιώνα . Δεν έχει σχέση με το πλήθος των γιορτών μητρότητας που γιορτάζονταν σε όλο τον κόσμο εδώ και χιλιάδες χρόνια, όπως η ελληνική λατρεία της Κυβέλης, ή η ρωμαϊκή γιορτή του Ιλαρίας, ή η χριστιανική Κυριακή της Μητέρας (που αρχικά ήταν ο εορτασμός της Μητέρας Εκκλησίας και όχι της μητρότητας). Παρά το γεγονός αυτό, σε ορισμένες χώρες η Ημέρα της Μητέρας έγινε πια συνώνυμο με αυτές τις παλαιότερες παραδόσεις.

Ο σύγχρονος εορτασμός έγινε για πρώτη φορά το 1908, όταν η Άννα Τζάρβις έκανε το μνημόσυνο στη μητέρα της στο Γράφτον της Δυτικής Βιρτζίνια, στην Αμερική. Στη συνέχεια άρχισε μια εκστρατεία ώστε να αναγνωριστεί η "Ημέρα της Μητέρας " ως επίσημη γιορτή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και το κατόρθωσε ως το 1914, στο τέλος απογοητεύτηκε από την εμπορευματοποίηση που έγινε τη δεκαετία του 1920. Η γιορτή της Τζάρβις έγινε δεκτή και από άλλες χώρες και πλέον γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με την παράδοση που έχει δημιουργηθεί ο καθένας προσφέρει ένα δώρο, μια κάρτα, ή ένα αναμνηστικό στην μητέρα, τη γιαγιά ή οποιαδήποτε άλλη μητρική φιγούρα, αυτή τη μέρα.

Βέβαια παρόμοιες εκδηλώσεις και εορτασμούς είχαν μεταφέρει στις ΗΠΑ οι άποικοι και πριν το 1880. Η Τζάρβις όμως ποτέ δεν ανέφερε τις προσπάθειες της Τζούλια Γουόρντ Χάου στη δεκαετία του 1870 για τη δημιουργία μιας «Ημέρας της Μητέρας για την Ειρήνη», ούτε τον παραδοσιακό εορτασμό της Κυριακής της Μητέρας και υποστήριζε πάντα ότι η επινόηση ήταν αποκλειστικά δική της.

Το 1912, η Άννα Τζάρβις πήρε το εμπορικό "σήμα κατατεθέν" των φράσεων «δεύτερη Κυριακή του Μαΐου" και "Ημέρα της Μητέρας", και δημιούργησε την Διεθνή Ένωση Ημέρας Μητέρας". Τόνιζε πάντα ότι ο όρος πρέπει να είναι "ημέρα της μητέρας" και όχι "ημέρα των μητέρων ή της μητρότητας", καθώς θεωρούσε ότι δεν έπρεπε να τιμώνται γενικά οι μητέρες όλου του κόσμου, αλλά κάθε οικογένεια να τιμά το δικό της, συγκεκριμένο πρόσωπο."

Καθώς αυτή η αμερικάνικη γιορτή πέρασε και σε άλλες χώρες και πολιτισμούς, η ημερομηνία άλλαξε για να ταιριάξει με άλλες γιορτές που προϋπήρχαν εκεί, όπως την Κυριακή της Μητέρας το Ηνωμένο Βασίλειο, ή, στην Ελλάδα, με την γιορτή της παρουσίασης του Ιησού Χριστού στο ναό (Υπαπαντή, 2 Φεβρουαρίου). Εντούτοις σήμερα στην Ελλάδα γιορτάζονται και οι δύο γιορτές.

Σε ορισμένες χώρες, η ημερομηνία άλλαξε, ώστε να ταιριάζει με κάποια σημαντική για την πλειοψηφούσα θρησκευτική άποψη, όπως έγινε με την Ημέρα της Παρθένου Μαρίας, στις καθολικές χώρες. Άλλες χώρες, πάλι, επέλεξαν μια ημερομηνία με ιστορική σημασία. Για παράδειγμα, η Ημέρα της Μητέρας στη Βολιβία γιορτάζεται τη μέρα που έγινε μια μάχη στην οποία συμμετείχαν γυναίκες.

Οι πρώην κομμουνιστικές χώρες συνήθως γιόρταζαν τη σοσιαλιστική Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, αντί της πιο "καπιταλιστικής" Ημέρας της Μητέρας. Ορισμένες από αυτές της χώρες, όπως η Ρωσία, εξακολουθούν να ακολουθούν το έθιμο αυτό ή απλά τις γιορτάζουν και τις δύο, όπως συνηθίζουν στην Ουκρανία. Τέλος το Κιργιστάν εισήγαγε πρόσφατα την Ημέρα της Μητέρας, αλλά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας παραμένει ακόμη πιο δημοφιλής.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου προϋπήρχαν σχετικές γιορτές υιοθετήθηκαν κάποια πρόσθετα χαρακτηριστικά, όπως είναι η προσφορά γαρίφαλων, στη μητέρα. Τέλος, η έκταση του εορτασμού ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Σε ορισμένες χώρες, μπορεί να είναι και προσβολή να μη γιορτάσει κάποιος την ημέρα. Σε άλλες περιπτώσεις, είναι ένα άγνωστο γεγονός που γιορτάζεται κυρίως από μετανάστες, ή καλύπτεται από τα μέσα ενημέρωσης ως ένα ξενόφερτο έθιμο.