ρεπορτάζ από την έντυπη έκδοση

Σταθερά επιδεινούμενη βαίνει η κατάσταση όσον αφορά τις απώλειες παραγωγικών ζώων ανά την Ευρυτανία, λόγω των λύκων. Στα Άγραφα και το Καρπενήσι, οι κτηνοτρόφοι ζουν με τον καθημερινό «εφιάλτη» του άγριου θηρευτή, ο πληθυσμός του οποίου έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Ολοένα και περισσότερο αυξάνονται τα κρούσματα επιθέσεων λύκων στα κοπάδια της Ευρυτανίας. Η κατάσταση επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο και οι απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο πολλαπλασιάζονται. Σε έναν τόπο όπως η Ευρυτανία, όπου η κτηνοτροφία ασθμαίνει και έχει να αντιμετωπίσει μύρια προβλήματα (χαμηλές τιμές διάθεσης, αποστάσεις, οδικό δίκτυο, καιρικές συνθήκες κ.α.), το ζήτημα αποκτά σοβαρές διαστάσεις -ακόμα και βιωσιμότητας του επαγγέλματος σε ορισμένες περιπτώσεις.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κτηνοτρόφων, οι λύκοι, που αποτελούν προστατευόμενο είδος, μπαίνουν ακόμα και μέσα στους στάβλους κατασπαράσσοντας μέχρι και τσοπανόσκυλα. Την ίδια ώρα, οι καταγραφές του ΕΛΓΑ μάλλον δεν αποτυπώνουν με ακρίβεια το μέγεθος του προβλήματος, αφού λόγω των μεγάλων αποστάσεων, των γραφειοκρατικών διαδικασιών, της κάλυψης μικρού μέρους της αξίας των ζώων που κατασπαράσσονται, αλλά και για το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν ανευρίσκονται υπολείμματα των πτωμάτων, οι κτηνοτρόφοι δε δηλώνουν το σύνολο των απωλειών στον ΕΛΓΑ.

Οι κτηνοτρόφοι, λένε στα Ευρυτανικά Νέα, είναι απροστάτευτοι απέναντι στις αγέλες των λύκων, 

ενώ προβληματική είναι η διαδικασία για την παροχή αποζημίωσης από τον ΕΛΓΑ.

Μέρος, μόνο, των επιθέσεων καλύπτονται ασφαλιστικά με βάση τον ισχύοντα κανονισμό του ΕΛΓΑ (μόνο όσες δηλώνονται και αξιολογούνται έγκαιρα με απώλεια >200 ευρώ ανά επίθεση). Τα βοοειδή φαίνεται να αντιπροσωπεύονται περισσότερο στα στατιστικά δεδομένα του ΕΛΓΑ σε σχέση με τα αιγοπρόβατα, όχι γιατί οι επιθέσεις σε βοοειδή είναι απαραίτητα περισσότερες από εκείνες σε αιγοπρόβατα, αλλά γιατί τα απολεσθέντα βοοειδή βόσκουν σε περισσότερο ανοικτές εκτάσεις. Έπειτα, ως μεγάλα ζώα που είναι καταναλώνονται αργά από τους θηρευτές, ώστε τελικά ανευρίσκονται πιο εύκολα. Καθώς επίσης, έχουν μεγάλη οικονομική αξία, αναζητούνται περισσότερο εντατικά από τους ιδιοκτήτες τους και δηλώνονται συχνότερα ως απώλεια.

Η σύγκρουση των μεγάλων σαρκοφάγων με την κτηνοτροφική παραγωγή αποτελεί φαινόμενο, το οποίο απασχολεί τόσο την Ελλάδα όσο και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ σχετίζεται με την επανάκαμψη των πληθυσμών των λύκων τις τελευταίες δεκαετίες. Στη χώρα μας υπολογίζεται πως ο πληθυσμός του λύκου ξεπέρασε, μετά από πολλά χρόνια, τα 1.000 άτομα, κατανεμημένα σε 180 αγέλες περίπου, από τον Έβρο μέχρι την Κορινθία.

ο πληθυσμός του λύκου παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια σημαντική επανάκαμψη και είναι χαρακτηριστικό ότι λύκοι καταγράφηκαν σε Βοιωτία και Αττική, ύστερα από 60 χρόνια.

Τι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία

Τον Φεβρουάριο του 2020, ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Ευρυτανίας, κ. Αριστείδης Τασιός υπέγραφε επιστολή, με αποδέκτη τη Διεύθυνση Δασών & Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, με θέμα: «Απώλειες ζωικού κεφαλαίου λόγω κατασπαράξεων στην Ευρυτανία». Ήταν τα αποτελέσματα δειγματοληπτικής έρευνας που πραγματοποίησε το Τμήμα Κτηνιατρικής της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Π.Ε. Ευρυτανίας.

Το έγγραφο επιβεβαίωνε όσα βιώνουν καθημερινά οι κτηνοτρόφοι του νομού, λόγω των συχνών, πλέον, επιθέσεων λύκων στα κοπάδια τους. Η έρευνα είχε ως αντικείμενο τις απώλειες ζωικού κεφαλαίου (λόγω κατασπαράξεων κατά την περίοδο από 1/1/2017 έως και 31/7/2019), βασίστηκε δε, όσον αφορά τα βοοειδή στις δηλώσεις εξόδου των παραγωγών  και στα στοιχεία του ΕΛΓΑ, και όσον αφορά τα αιγοπρόβατα σε κατά πρόσωπο ή τηλεφωνική επικοινωνία με παραγωγούς, αλλά και στα στοιχεία του ΕΛΓΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας, σε τριάντα εννέα (39) εκτροφές βοοειδών διεσπαρμένες σε όλη την Ευρυτανία κατά το έτος 2017, σημειώθηκαν σαράντα έξι (46) απώλειες βοοειδών, εκατόν πενήντα τέσσερις (154) απώλειες κατά το έτος 2018 και πενήντα εννέα (59) κατά το πρώτο επτάμηνο του 2019.

Σχετικά με τις απώλειες αιγοπροβάτων, ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά τον μήνα Ιούλιο 2018, οκτώ μόνο εκτροφές αιγοπροβάτων, δήλωσαν απώλειες 71 ζώων, κυρίως προβάτων. Σημειώνεται δε, ότι οι εκτροφές που παρουσίασαν απώλειες, λόγω κατασπαράξεων, στο ίδιο διάστημα ανέρχονται σε πολλές δεκάδες, αλλά δίχως συγκεκριμένα στοιχεία. Κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο 2019, αναφέρθηκαν επιθέσεις λύκων ακόμα και στη διάρκεια της ημέρας (πχ σε Ραπτόπουλο, Δάφνη, Φραγκίστα), ενώ καταγράφηκαν και κατασπαράξεις σκύλων (κυνηγόσκυλων και ποιμενικών).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υποκαταστήματος Λαμίας του ΕΛΓΑ, από 1/1/2017 έως 31/3/2018 αναγγέλθηκαν ως ζημιές από λύκο 435 αιγοπρόβατα και 61 βοοειδή, ενώ από 1/4/2018 έως 31/3/2019 αναγγέλθηκαν 483 αιγοπρόβατα και 56 βοοειδή. Η υπηρεσία ανέφερε, ακόμα, ότι οι περιοχές στις οποίες εντοπίζεται κυρίως το πρόβλημα είναι οι εξής: Άγραφα-Βραγγιανά, Ραπτόπουλο, περιοχή Δάφνης-Μαυρομάτας, περιοχή Στενώματος, περιοχή Μαραθιά, Κρίκελλο-Ανιάδα, Στάβλοι, Φραγκίστα, Κέδρα-Λιθοχώρι.

Η επιστολή κατέληγε ως εξής: «Βάσει των παραπάνω ενδεικτικών στοιχείων στοιχειοθετείται ότι το πρόβλημα των απωλειών ζωικού κεφαλαίου από κατασπαράξεις είναι έντονο. Παρακαλούμε για τις ενέργειες σας».

Η εκτεταμένη εγκατάλειψη μεγάλων εκτάσεων τις τελευταίες δεκαετίες, που παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως ορεινές καλλιέργειες, επέφερε τη φυσική δάσωσή τους, ευνοώντας την αύξηση του αριθμού των λύκων.

Ερώτηση στη Βουλή

Το θέμα έφερε πρόσφατα στη Βουλή των Ελλήνων, με ερώτησή του ο Κυριάκος Βελόπουλος, πρόεδρος της «Ελληνικής Λύσης». Η ερώτηση (17/7/2020) έχει θέμα: «Οι κτηνοτρόφοι και οι κάτοικοι της Ευρυτανίας υποφέρουν από επιθέσεις λύκων» και απευθύνεται προς τους υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και Προστασίας του Πολίτη.

Η ερώτηση έχει ως εξής:

«Κύριοι, κύριοι Υπουργοί,

Αγανακτισμένοι είναι οι κτηνοτρόφοι, τόσο στα Άγραφα όσο και στο Καρπενήσι, λόγω της καθημερινής επιδρομής λύκων στα κοπάδια τους. Αναφέρουν, πως τα ως άνω ζώα κινούνται ανά ζεύγη ή αγέλες, με αποτέλεσμα η βόσκηση να γίνεται επικίνδυνη, όχι μόνο για τα κοπάδια αλλά και για τους ίδιους.

Το πρόβλημα έχει ενταθεί ιδιαίτερα, την τελευταία διετία, όπως υποστηρίζουν. Οι ίδιοι έχουν περιέλθει σε απόγνωση, αφού, σχεδόν κάθε ημέρα, χάνουν ζωικό κεφάλαιο από τις επιθέσεις των λύκων. Πολλά, επίσης, είναι και τα περιστατικά επίθεσης σε κατοικημένες περιοχές και οικισμούς, όπως μας ενημερώνουν. Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, ερωτώνται οι κ. κ. Υπουργοί:

1. Προτίθεσθε να μεριμνήσετε ώστε να επιτευχθεί η προστασία των ως άνω κατοίκων και κτηνοτρόφων από τις επιδρομές των λύκων;

2. Προτίθεσθε να αποζημιώσετε τους ανωτέρω κτηνοτρόφους, που επλήγησαν από τις επιθέσεις λύκων εναντίον των κοπαδιών τους;».

Οι λύκοι επέστρεψαν

Όπως αναφέρθηκε, ο πληθυσμός του λύκου παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια σημαντική επανάκαμψη και είναι χαρακτηριστικό ότι λύκοι καταγράφηκαν σε Βοιωτία και Αττική, ύστερα από 60 χρόνια.

Ως αιτίες, οι ειδικοί αναφέρουν, μεταξύ άλλων, την αύξηση της έκτασης του αναπαραγωγικού βιοτόπου για το λύκο. Η εκτεταμένη εγκατάλειψη μεγάλων εκτάσεων τις τελευταίες δεκαετίες που παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως ορεινές καλλιέργειες και η μείωση της πίεσης στα δασικά οικοσυστήματα σε πολλές περιοχές της χώρας, είχαν ως αποτέλεσμα τη φυσική δάσωση μεγάλων εκτάσεων.

Παράλληλα, η ταυτόχρονη πληθυσμιακή επανάκαμψη άγριων οπληφόρων (αγριόχοιρος, ζαρκάδι, ελάφι), είδη από τα οποία ο λύκος τρέφεται όταν οι διαθεσιμότητές τους είναι υψηλές, διαδραματίζει ρόλο.

Την ίδια ώρα, τα πραγματικά ποσοστά παράνομης θήρευσης των λύκων είναι άγνωστα και πολύ δύσκολα μπορούν να εκτιμηθούν, καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις λαθροθηρίας δεν καταγράφονται και αποτελούν… κοινό μυστικό για μικρές κοινωνίες, όπως τα χωριά της Ευρυτανίας. Οι οικολόγοι σημειώνουν ότι ο λύκος δεν είναι στην πράξη προστατευόμενο είδος και σε πολλές περιοχές της χώρας θηρεύεται παράνομα και σχεδόν συστηματικά, με οργανωμένες παγάνες ή με τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, ή περιστασιακά κατά τη διάρκεια θήρας για άλλα είδη. Η ισορροπία και η αυτορύθμιση, προς το παρόν δεν έχουν επιτευχθεί.

Πρόβλημα υπαρκτό αποτελούν, επίσης, οι απώλειες κυνηγετικών σκύλων κατά τη διάρκεια της περιόδου θήρας, εξαιτίας επιθέσεων λύκων, με τους κυνηγετικούς συλλόγους ανά την Ελλάδα να έχουν φέρει στην επιφάνεια το θέμα και κατά το παρελθόν.

Βαρύ τίμημα για

τους κτηνοτρόφους

Για «καταστροφή» κάνει λόγο, μιλώντας στα Ευρυτανικά Νέα για το πρόβλημα των λύκων, ο Χρυσόστομος Μπαμπαλής, κτηνοτρόφος με βοοειδή στα Καμάρια των Αγράφων. Μόνο κατά την περυσινή χρονιά (2019), λύκοι εξόντωσαν οκτώ ζώα του, μοσχάρια και αγελάδες, ενώ φέτος οι απώλειες ανέρχονται ήδη σε τέσσερα βοοειδή. Όπως λέει, οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ δεν αντιστοιχούν στην πραγματική αξία των ζώων, ενώ η διαδικασία δήλωσης των απωλειών απαιτεί χρόνο και χρήμα και λειτουργεί αποτρεπτικά για τους κτηνοτρόφους.

Ο Χρ. Μπαμπαλής, κτηνοτρόφος στην περιοχή των Αγράφων

Πολύ σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει και ο Ταξιάρχης Μπανιάς, κτηνοτρόφος στο Στένωμα Ευρυτανίας, με κοπάδια που αριθμούν περισσότερα από εκατό βοοειδή και εκατόν εξήντα αιγοπρόβατα.

Στη διάρκεια των πρώτων 7 μηνών του τρέχοντος έτους, οι απώλειες για τον ίδιο ανέρχονται σε είκοσι ζώα, ενώ αντίστοιχα μεγάλη ήταν η ζημιά και τα προηγούμενα χρόνια. Οι κτηνοτρόφοι, λέει στα Ευρυτανικά Νέα, είναι απροστάτευτοι απέναντι στις αγέλες των λύκων, ενώ προβληματική είναι η διαδικασία για την παροχή αποζημίωσης από τον ΕΛΓΑ, με αποτέλεσμα πολλά ζώα να μην δηλώνονται και οι πραγματικές απώλειες να υποεκτιμώνται.

Ο Ταξ. Μπανιάς, κτηνοτρόφος στο Στένωμα