Το χειρότερο πράγμα που μπορεί να ακούσει κανείς στην τηλεόραση αυτή την εποχή είναι εκείνη η ανεκδιήγητη ατάκα: "Όλοι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να βγάλουμε τη χώρα από τη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται."

Με λίγες λέξεις, που εκστομίζονται με τη μεγαλύτερη ευκολία, φορτώνεται στις πλάτες όλων μια τεράστια ευθύνη, την οποία το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων δεν μπορεί να τη διαχειριστεί.

Εντάξει, οι δημόσιοι υπάλληλοι να κάνουν ότι μπορούν, μη φεύγοντας από τις υπηρεσίες τους, χαμογελώντας στους πολίτες, τελειώνοντας τη δουλειά τους, δείχνοντας αυτενέργεια και πρωτοβουλία – ιδιαίτερα οι προϊστάμενοι και οι διευθυντές. Εντάξει, να δεχτούν να τους πετσοκόψουν το μισθό, "για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία" που λέγαμε και στο Δημοτικό Σχολείο.

Εντάξει οι μικροεπιχειρηματίες να πληρώσουν το φόρο που τόσα χρόνια διέφευγαν, προκειμένου να αποτιναχθεί ο δυσβάσταχτος ζυγός του ΔΝΤ, τον οποίο μόλις και μετά βίας ανέχεται του "Έλληνος ο τράχηλος", αν και εσχάτως δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον θεώρησαν ως… "επιτραχήλιον" τάζοντάς τον μαζί με διάφορους λαγούς.

Εντάξει οι μεγαλοεπιχειρηματίες και οι εφοπλιστές να κάνουν "σίδερο" την καρδιά τους και να φέρουν τα χρήματά τους στην πατρίδα, ώστε μιμούμενοι τους καπεταναίους του 1821 να στηρίξουν τον αγώνα, ιδίοις αναλώμασι και όχι ιδίοις… όμμασι όπως κάνουν ως τώρα.

Είναι φυσικό όλοι αυτοί, να μπορούν να κάνουν κάτι ώστε "να βγάλουν τη χώρα από τη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται".

Όμως εκείνες οι ορδές των ανέργων, εκείνοι οι φτωχοί μεροκαματιάρηδες που παίρνουν 400 ευρώ μηνιάτικο, οι συνταξιούχοι των 600 ευρώ, εκείνοι που δεν έχουν χρήματα να ξεκινήσουν δική τους επιχείρηση, τα παιδιά των μεταναστών πρώτης γενιάς που σήμερα είναι 25 χρονών και θεωρούν την Ελλάδα πατρίδα τους, όλοι αυτοί τι διάβολο να κάνουν για να βοηθήσουν; Δεν πάει πολύ να τους ζητάμε να κάνουν κάτι, όταν αυτοί ακριβώς είναι που δεν ευθύνονται καθόλου για τη σημερινή κατάσταση;

Ποιος ευθύνεται όμως; Ποιος ή τι φταίει;

Φταίει άραγε η τουρκοκρατία, ο εμφύλιος, ο ήλιος, η θάλασσα, οι τουρίστες, τα νησιά, οι μετανάστες, ο Καρατζαφέρης, ο Άδωνις, το ΔΝΤ, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο πατέρας του, ο γιος του, φταίει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο ανιψιός του, φταίει ο Μητσοτάκης, η Ντόρα, ο Κυριάκος, φταίει η κόρη του Γεννηματά, ο γιος του Βαρβιτσιώτη, η οικογενειοκρατία, φταίει ο Πάγκαλος, ο Τσοχατζόπουλος, ο Τσουκάτος, ο Μαντέλης, ο Ρουσόπουλος, ο Τσίπρας, η Παπαρήγα, φταίει ο Σαμαράς, φταίει ο Σημίτης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, φταίνε οι Γερμανοί, οι Ρώσοι, οι Άγγλοι, οι Αμερικάνοι, ο Ομπάμα, ο Οσάμα, φταίνε οι φιλίες με τους Άραβες ή με το Ισραήλ, φταίει η παγκοσμιοποίηση γενικώς, φταίνε οι επενδύσεις του Κατάρ;

Μήπως φταίνε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, το 1821, η χούντα των συνταγματαρχών, οι Τούρκοι που έχουν βλέψεις στο Αιγαίο, ο σαδισμός των δημοσίων υπαλλήλων, οι σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί; Μήπως φταίει η Εκκλησία, φταίει η αθεΐα, οι συνεχείς βλαστήμιες προς τα θεία, η λέξη μαλ…ως εθνικός χαρακτηρισμός και σύνθημα;

Μήπως φταίει η παιδεία, φταίει που έχουμε χάσει τη γλώσσα μας και άρα την ικανότητα σκέψης, συνεννόησης, δημιουργίας; Φταίει που έχουν μαζευτεί όλοι στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κι έχει ερημώσει η επαρχία, φταίνε οι Αλβανοί, οι Πακιστανοί, οι καταστηματάρχες από την Κίνα; Μήπως φταίνε οι 300 της Βουλής ή τα 10 εκατομμύρια των Ελλήνων;

Φταίνε οι νοσταλγοί των καθεστώτων σοβιετικού τύπου, φταίει η χρυσή αυγή, φταίνε οι κλέφτες, οι απατεώνες, οι ασυνείδητοι, φταίνε αυτοί που περνάνε τα διόδια χωρίς να πληρώνουν, φταίνε τα ΜΜΕ, οι δημοσιογράφοι, η μαφία της νύχτας, φταίει η τηλεόραση μονίμως ανοιχτή που μας παίρνει τ’ αυτιά, φταίνε τα μπλογκ που ξεφυτρώνουν καθημερινά σαν τα μανιτάρια;

Μήπως φταίνε αυτοί που μιλάνε πολύ προσπαθώντας να αναλύσουν το τι φταίει; Μήπως μιλάμε πολύ και δουλεύουμε λίγο;

Φταίει ίσως το ότι είμαστε πολύ ατομιστές, ελάχιστα οργανωμένοι σε ομάδες και όλοι με αρχηγικές τάσεις; Φταίει το ότι δεν αγαπάμε τον τόπο μας, δεν αγαπάμε την ομορφιά, την καλαισθησία, την ησυχία; Φταίνε τα σκυλάδικα τραγούδια που μας ζαλίζουνε, το ότι ανεβάζουμε και κατεβάζουμε είδωλα εν μία νυκτί, φταίνε οι μανάδες μας που μας κάνουν κακομαθημένους κι ανεύθυνους, φταίει που δεν έχουμε όνειρα και στόχους για το μέλλον;

Φταίει η σάτιρα, φταίνε τα πρωινάδικα, οι τούρκικες σειρές που μας αποβλακώνουν; Φταίει η βία στα γήπεδα, το ποδόσφαιρο ως εκτόνωση των αισθημάτων του όχλου, η νέα μόδα πετάγματος αυγών, γιαουρτιών, παπουτσιών ως εκτόνωση των αισθημάτων του όχλου;

Φταίνε οι συνδικαλιστές κι οι απεργίες τους; Φταίνε τα πλατινέ μαλλιά και τα μπότοξ; Φταίνε οι πανάσχημες ελληνικές πόλεις, όλες όμοιες, γεμάτες πολυκατοικίες σαν φυλακές; Φταίνε τα φακελάκια, οι αργομισθίες, το βόλεμα, τα μέσα, τα μικρά και μεγάλα δωράκια για την ανάληψη των διαγωνισμών; Φταίει ότι δεν αγαπάμε τον πλησίον μας και δεν αγαπάμε ούτε καν τα άντερά μας;

Φταίει σε παγκόσμιο επίπεδο η τρύπα του όζοντος, η μόλυνση των ωκεανών, τα πολλά πλαστικά, η εξαφάνιση των τροπικών δασών, ο υπερπληθυσμός; Φταίει η ραδιενέργεια από την Ιαπωνία ή η συντέλεια του κόσμου που ίσως νά’ρχεται ή ίσως και να μην έρχεται;

Φταίει η ελληνική διανόηση που δεν μιλάει ή ίσως το γεγονός ότι δεν υπάρχει διανόηση για να μιλήσει; Φταίει το χρήμα, πάντα αυτό, είτε όταν το έχουμε είτε όταν μας λείπει;

Δέκα εκατομμύρια πολίτες, δέκα εκατομμύρια απόψεις κι όλες αντικρουόμενες, όλες ασύμβατες. Φταίνε όλα και δεν φταίει τίποτα μεμονωμένο.

Βλέποντας την παραπάνω λίστα, ίσως ήταν καλύτερα να αναρωτηθούμε τι (και ποιός) δεν φταίει. Γιατί τα πάντα είναι αλληλένδετα. Κι από όλα αυτά είναι ολοφάνερο πως οι αιτίες για την σημερινή κατάσταση είναι συγκεκριμένες και λίγες: Είναι το βόλεμα, ο φθόνος για τον διπλανό, η έλλειψη θάρρους για την πραγματοποίηση ονείρων, η άρνηση να ερωτευτούμε, η σύγχυση ταυτότητας του νεοέλληνα, και τέλος η μόνιμη γκρίνια με παντελή έλλειψη προτάσεων, παρά μόνο θεωρίες επί θεωριών.

Όμως δεν αντέχεται τόση αρνητικότητα. Μάλλον παραλύει παρά ενεργοποιεί. Είναι όπως όταν μαλώνεις κάποιον επανειλημμένα και στο τέλος γίνεται πράγματι αυτό με το οποίο τον χαρακτηρίζεις. Σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων ζητούν ριζικές αλλαγές. Πώς θα βρούμε την άκρη σ' αυτό το τούνελ; Μόνο με χαμόγελο και κάνοντας αυτοί που μπορούν αυτό που τους αναλογεί. Γιατί οι υπόλοιποι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα και δεν πρέπει να τους ζητείται κάτι τέτοιο.