Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024

ev media-logo

Το πορτρέτο των αθλητών στην αρχαία Ελλάδα. Γράφει η Κατερίνα Καραγιάννη, απόφοιτος ΤΕΦΑΑ Αθηνών

Η συμμετοχή των αθλητών στους αγώνες της αρχαίας εποχής δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Οι δύσκολοι κανόνες και η μεγάλη συμμετοχή, οδηγούσε τους αθλητές στο να προπονηθούν πιο σκληρά και να διεκδικήσουν την πολυπόθητη νίκη. Οι νικητές βίωναν την αποθέωση και η ηττημένοι τον παραγκωνισμό. Μέσα από τη διαδικασία των αγώνων γίνονταν έντιμοι πολίτες και διαμόρφωναν ισχυρή προσωπικότητα.

594

Ποιοι αθλητές συμμετείχαν στους αγώνες

Δεν ήταν όλοι οι αθλητές ικανοί να συμμετέχουν στους αγώνες. Πέρα από τα τέλεια σωματικά προσόντα έπρεπε να είναι και ψυχικά ακέραιοι για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην ιερή τελετουργία των αγώνων και να είναι καθαροί απέναντι στους θεούς. Δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι οι έλληνες ανεξαρτήτου τάξεως αρκεί να διέθεταν τις κατάλληλες προϋποθέσεις.

Οι δούλοι δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής παρά μόνο στις αρματοδρομίες που αν νικούσαν, τον τίτλο του νικητή τον έπαιρνε ο κάτοχος του άρματος και όχι ο δούλος. Παρόλα αυτά είχαν δικαίωμα να παρακολουθούν τους αγώνες ως θεατές. Αντίθετα οι βάρβαροι αποκλείονταν και ως αθλητές και ως θεατές γιατί δεν μπόρεσαν ποτέ να κατανοήσουν την ιερότητα και το στόχο των αγώνων που ήταν  η σωματική και ψυχική βελτίωση του ατόμου.

Οι αθλητές έπρεπε να είναι πολύ καλά προπονημένοι και να έχουν ξεκινήσει την προετοιμασία τουλάχιστον 10 μήνες πριν τους αγώνες έχοντας άριστη γνώση της τεχνικής του αθλήματος τους αλλά και του σκοπού των αγώνων. Επίσης το σώμα που αποτελούσε καθρέπτη της ψυχής έπρεπε να είναι σε άριστη κατάσταση για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των θεατών.

Η  Ήλιδα ήταν ο χώρος όπου συγκεντρώνονταν όλοι οι αθλητές μαζί ένα μήνα νωρίτερα από τους αγώνες για να προπονηθούν κάτω από την επίβλεψη των ελλανοδικών (κριτών)και να γίνει το πρώτο ξεκαθάρισμα. Το διάστημα αυτό αποτελούσε ένα τεστ που παράλληλα έκκρινε αλλά και πρόσφερε ένα εντυπωσιακό θέαμα. Οι πιο αδύναμοι αποκλείονταν. Όποιος δε μπορούσε να φτάσει έγκαιρα στον χώρο προετοιμασίας, όφειλε να αποδείξει ένορκα τον λόγο καθυστέρησης ώστε να πείσει τους ελλανοδίκες.

Οι αθλητές δεν έπρεπε να είχαν κατηγορηθεί για ατιμία, ιεροσυλία, δειλία στον πόλεμο ή αποφυγή των στρατιωτικών τους καθηκόντων ή να έχουν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα. Ήταν χρέος τους να έχουν τεράστιο ψυχικό σθένος και να είναι εγκρατείς στις διάφορες απολαύσεις.

Στους αγώνες συμμετείχαν οι κατηγορίες παίδων και ανδρών. Αν οι παίδες είχαν περισσότερα ψυχικά και σωματικά προσόντα, συμμετείχαν στην κατηγορία ανδρών.

Νικητής

Ο νικητής των Ολυμπιακών αγώνων ήταν το επίκεντρο πανελληνίου θαυμασμού. Η κατάκτηση της νίκης αποτελούσε όνειρο ζωής για τον αθλητή. Ο νικητής συγκέντρωνε όλες τις αθλητικές δυνάμεις του Πανελληνίου και συμβόλιζε την προσπάθεια όλων αυτών των ηττημένων που τον ανέδειξαν τον πιο σπουδαίο. Το ψυχικό σθένος , η δύναμη και η προσπάθεια ήταν τα χαρακτηριστικά που τον ξεχώριζαν. Ήταν το φως μπροστά στο σκοτάδι των ηττημένων. Δίδασκε την προσπάθεια την υπομονή, την επιμονή και την αφοσίωση στους στόχους. Θεωρούνταν ως ημίθεος και ήρωας της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Η τιμή της νίκης δεν ήταν μόνο προσωπική αλλά και συλλογική αφού τιμούσε την οικογένεια, την θρησκεία και την πόλη που αντιπροσώπευε. Ο ενθουσιασμός και η χαρά ήταν απίστευτη, οι τιμές ήταν πολλές. Κανένας άλλος θνητός ποιητής, ρήτορας, φιλόσοφος, πολιτικός δεν αισθάνθηκε αυτή τη χαρά και τη δόξα που αισθάνονταν οι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Όταν ανακηρυσσόταν ο νικητής, το στάδιο σηκωνόταν στον αέρα. Όλοι χαίρονταν, χειροκροτούσαν και ζητωκραύγαζαν. Πολλές φορές η χαρά έφτανε στο άλλο άκρο καθώς πολλοί ήταν αυτοί που πέθαναν.

Ηττημένος αθλητής

Ο ηττημένος αθλητής ένιωθε ντροπιασμένος και δεν ήθελε να εμφανίζεται δημόσια για να αποφύγει τις αποδοκιμασίες και τα υβριστικά σχόλια. Πολλές φορές έφευγε για τη πατρίδα του κρυφά ώστε να μην γίνει αντιληπτός από τους εξοργισμένους θεατές. Η ντροπή και η λύπη ήταν μεγάλη. Τα ψυχολογικά ξεσπάσματα ήταν εμφανή και ο κόσμος χάνονταν κάτω από τα πόδια του.

Εδώ σχηματίζονται δύο διαφορετικές εικόνες. Η χαρά από τη μια μεριά και η λύπη από την άλλη, η δόξα έναντι του παραγκωνισμού, οι επευφημίες έναντι των αποδοκιμασιών. Δύο διαφορετικές εικόνες που από τότε ανέδειξαν το μεγαλείο του αθλητισμού. Αυτά τα ανάμεικτα συναισθήματα συμβόλιζαν τη ζωή και τον θάνατο.

Η προετοιμασία για τους αγώνες ήταν δύσκολη και οι αθλητές περνούσαν από πολλές δοκιμασίες για να μπορέσουν να συμμετέχουν. Ο στόχος των αγώνων ήταν να διδάξει την υπομονή, την επιμονή και την τήρηση των κανόνων για να δημιουργηθούν νομοταγείς πολίτες. Ακόμα και με την ήττα διδάσκονταν το σεβασμό προς τους άλλους και το πώς να θέτουν νέους στόχους. Οι αθλητές εκείνης της εποχής βίωσαν την καθαρότητα του αθλητισμού, μια καθαρότητα που άρχισε να εξαφανίζεται με την παρακμή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Πηγή: Ιστορία φυσικής αγωγής 1998, Θωμά Β. Γιαννάκη


Κατερίνα Καραγιάννη

Απόφοιτος Τ.Ε.Φ.Α.Α Αθηνών με ειδικότητα κολύμβησης